اقتوبەلىك دارىگەر: بالامنىڭ دەرتى يپپوتەراپيانى مەڭگەرۋىمە سەبەپ بولدى

فوتو: Автор

اقتوبە، baq.kz ٴتىلشىسى. اقتوبە وبلىسىندا 2 مىڭنان استام مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالا بار، ونىڭ مىڭعا جۋىعى سال اۋرۋىنا شالدىققاندار. 2016 جىلى اشىلعان اقتوبەدەگى يپپوتەراپيا ورتالىعىنا سال اۋرۋى، اۋتيزم، داۋن سيندرومى، پسيحيكانىڭ باياۋ دامۋىنا شالدىققان، تىرەك-قيمىل اپپاراتتارى، سويلەۋ جۇيەسى بۇزىلعان 2 – 18 جاس ارالىعىنداعى بالالار بارادى. يپپوتەراپيانىڭ دەرتكە شالدىققان بالالاردىڭ دەنساۋلىعىنا اسەرى قانداي؟ ورتالىقتىڭ جىل سايىن توعىز اي بويى ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەۋىنە نە كەدەرگى؟ وسى جانە باسقا دا وزەكتى ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ٴتىلشى ورتالىق ماماندارىمەن سۇحباتتاستى.

ٴتورت تۇلىكتىڭ تورەسى جىلقىنىڭ ادام ٴۇشىن پايداسى ۇشان-تەڭىز. مىنسە – كولىك، ەتى – ازىق، قىمىزى – سۋسىن. ٴقازىر جىلقىنىڭ قىزمەتى حالىقتىق مەديسينادا دا كەڭىنەن پايدالانىلىپ ٴجۇر. اقتوبەدە يپپوتەراپيا ارقىلى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار ەمدەلەدى. اتپەن سەرۋەندەۋ ارقىلى جاسالاتىن ەم تالاي بالاعا شيپا بولعان.

جىلقىلار ارنايى تالاپپەن تاڭدالادى

2 – 18 جاس ارالىعىنداعى بالالارعا ارنالعان وڭالتۋ ورتالىعىندا العاشقى 2 جىلدا 200-دەن كوپ بالا ەمدەلسە، بيىل 150 بالا اتپەن سەرۋەندەپ، شيپا تاۋىپ ٴجۇر. ورتالىقتا «تارلان» مەديسينالىق ورتالىعىندا دارىگەر، مەدبيكەلەر مەن نۇسقاۋشىلار جۇمىس ىستەيدى.

«مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ارنالعان يپپوتەراپيا جوباسى 3 جىلدان بەرى جۇزەگە اسۋدا. ەمدەلۋشىلەردىڭ دياگنوزدارى ٴارتۇرلى. ولار ٴۇشىن يپپوتەراپيانىڭ پايداسى مول. سال اۋرۋىنا شالدىققان بالالاردىڭ بۇلشىقەتتەرىن بوساڭسىتىپ، اۋىرسىنۋلارىن باسادى. اۋتيزمگە شالدىققانداردىڭ كوڭىل-كۇيى بىردەن كوتەرىلەدى. داۋن سيندرومىمەن اۋىراتىندارعا دا وتە جاقسى اسەر ەتەدى. اتقا وتىرعاندا ولار ٴوز دەنەلەرىن تىك ۇستاۋعا تىرىسادى. سوعان ۇيرەنەدى. بارلىق بالا العاش جىلقىعا وتىرعاندا قاتتى قورقادى. كەيىن تۇسكىلەرى كەلمەي جىلايتىندارى كوپ»، - دەدى نەۆرولوگ-رەابيليتولوگ، يپپوتەراپەۆت سالتانات ەرىمبەتوۆا.

جابىق مانەج وڭىردە بىرەۋ عانا. كولەمى 200 شارشى مەتردەن اسادى. №3 اقتوبە قالالىق ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن بالالار-جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەبىنىڭ جانىندا ورنالاسقان. يپپودروم باسشىلارى يپپوتەراپيا ٴۇشىن جىل سايىن جىلقى بەرىپ وتىرادى. جىلقىلاردى باپتايتىن مامانداردىڭ بارلىعى وسى مەكتەپتەن. ورتالىقتاعى 3 جىلقى كۇن سايىن بالالاردى كەزەكپەن سەرۋەندەتەدى. دارىگەردىڭ سوزىنشە، جىلقىلار دا يپپوتەراپيا جاتتىعۋلارىنا دايىن بولۋى شارت. ولار ارنايى تالاپپەن تاڭدالادى.

«بىزگە ەرەكشە بالالار كەلەدى: ايقايلايدى، جىلايدى، كەيدە تىستەپ تە الادى. مۇنىڭ بارلىعىنا مامان دا، جىلقى دا دايىن بولۋى كەرەك. ەم ٴۇشىن بەس جاستان ۇلكەن اتتاردى تاڭدايمىز. جىلقى جاۋىرىنى دا پارامەترگە ساي بولۋى كەرەك. بالالار ات ۇستىندە جاسايتىن ارنايى جاتتىعۋلار بار. دياگنوزعا بايلانىستى ٴار بالاعا جەكە تاڭدالادى. ات ۇستىندە بالا ارتقا قاراپ، العا قاراپ، وتىرىپ، جانىنا قاراپ، شالقاسىنان جانە ەكپەتىنەن جاتىپ جاتتىعۋلار ورىندايدى. ەگەر بالا ات ۇستىندە نىق وتىرا السا، وندا نۇسقاۋشى ارنايى جاتتىعۋلار بەرەدى. بالاعا جىلقى بۇلشىق ەتتەرىنىڭ قىزمەتى دە، ونىڭ بويىنداعى تەمپەراتۋرا دا اسەر ەتەدى. جىلقى تەمپەراتۋراسى ادام بويىنداعى جىلۋدان 2 گرادۋسقا جوعارى. ٴار بالا ات ۇستىندە جارتى ساعات سەرۋەندەيدى. جاتتىعۋلار بىزدە – تەگىن، بالالاردى ۇيلەرىنەن ارنايى كولىكپەن تاسيمىز»، - دەدى سالتانات ەرىمبەتوۆا.

يپپوتەرياپياعا وبلىس ورتالىعىنان كەلەتىندەر كوپ. بىلتىر تەمىر، شالقار، ايتەكە بي، حرومتاۋ، قارعالى اۋداندارىنان ەم قابىلداۋعا 30-دان اسا بالا كەلگەن. ال بيىل تەمىر مەن حرومتاۋدان ازىرگە 5 بالا عانا تىركەلگەن.

«يپپوتەراپيانى زەرتتەۋگە ۇلىم سەبەپ بولدى...»

ورتالىقتاعى جالعىز دارىگەر سالتانات ەرىمبەتوۆا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالانىڭ اناسى. 11 جاستاعى ۇلىنا اۋتيزم دياگنوزى قويىلعان. كىشكەنتايىنىڭ دەرتى يپپوتەراپيا سالاسىن تەرەڭ زەرتتەۋىنە سەبەپ بولعان.

«ٴقازىر بالام 11 جاستا. فيزيكالىق تۇرعىدان وزگە بالالاردان كەم ەمەس. تەك سويلەي المايدى، ٴبىراق بارلىعىن تۇسىنەدى. جىل سايىن مەن بالامدى وسىندا الىپ كەلەمىن. بالام وتە بەلسەندى، سوندىقتان جىلقىعا مىنسە – تىنىشتالادى. ٴتىپتى، اتقا وتىرماي، قاسىندا جۇرسە دە تىنىشتالادى. تەك بالاعا عانا ەمەس، ونىڭ قاسىندا جۇرگەن كەز-كەلگەن ادامعا جىلقىنىڭ پايداسى زور. مەن يپپوتەراپيانى كوپ زەرتتەدىم. ماسەلە مەنىڭ بالاما قاتىستى بولماعاندا مۇنداي ٴىستى قولعا الماس پا ەدىم، بالكىم. بالام ٴۇشىن كوپ جەرلەرگە باردىم. يپپوتەراپيانىڭ پايداسىن ٴبىلىپ، ٴوزىم وقىپ، ۇيرەندىم. عالامتوردان قاراپ، اقپارات جينادىم. وسكەمەن قالاسىنا بارىپ، وقىپ كەلدىم. ارنايى سەرتيفيكاتىم بار. تەرەڭ مەڭگەرىپ، وزگە بالالارعا دا كومەكتەسكىم كەلەدى»، - دەيدى ول.

يپپوتەراپيا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى ەمدەۋدە كوپ جىلدان بەرى قولدانىلادى. رەسەيدە جاقسى دامىعان. قازاقستاندا يپپوتەراپيامەن ەمدەۋ العاش وسكەمەن قالاسىندا جۇزەگە اسىرىلا باستاعان. كەيىن اقتوبە، قىزىلوردا وبلىستارى، استانا مەن الماتى قالالارىندا قولعا الىندى. اقتوبە مەن وسكەمەندە عانا بالالار تەگىن ەمدەلەدى. ٴبىر قىزىعى، ەلىمىزدە يپپوتەراپەۆت ماماندارىن تەك شىعىس قازاقستاندا عانا وقىتادى نەمەسە رەسەيدە ٴبىلىم الۋعا بولادى. ٴقازىر اقتوبە وبلىسىنىڭ دارىگەر، مەدبيكەلەرى ارنايى مامان رەتىندە بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىرىپ العان. وسكەمەندىك ماماندار دا تاجىريبە الماسىپ، وڭىرگە كەلىپ كەتتى.

يپپوتەراپيا نە سەبەپتى جىلىنا 9 اي جۇمىس ىستەمەيدى؟

ورتالىققا انالارى 3 جىل بۇرىن كوتەرىپ اكەلگەن بالالاردىڭ ٴقازىر اۋرۋلارىنان تولىق ايىقپاسا دا، ٴبىرازى ٴوز بەتىمەن جۇرە الاتىن جاعدايعا جەتكەن. ەم جاقسى اسەر ەتكەن بالالاردىڭ ٴبىرى – شىنبولات يساعاليەۆ. ٴجاسوسپىرىمنىڭ اتقا وتىرىپ، جاعدايى تۇزەلگەن. قازىرگى ۋاقىتتا يپپوتەراپياعا كۇن سايىن جاقىندارىنىڭ كومەگىنسىز كەلەدى.

«2017 جىلدىڭ جازىنان بەرى كەلىپ ٴجۇرمىن. باسىندا اتقا وتىرۋعا قورىقتىم، كەيىن ۇيرەندىم. ماعان قاتتى ۇنايدى. پايداسى كوپ. اياعىمنىڭ بۇلشىقەتتەرى جۇمسارىپ، جۇرەتىن بولدىم. وزگەرىستەر بار. وزىمە سەنىمدى بولا باستادىم. ٴارتۇرلى جاتتىعۋلار جاسايمىن. مەن كۇن سايىن كەلەمىن، ٴبىراق كەزەك كوپ بولادى. ارنايى كولىكپەن الىپ كەتىپ، ۇيىمە جەتكىزىپ تاستايدى»، - دەيدى ەمدەلۋشى شىنبولات يساعاليەۆ.

ورتالىققا كەلىپ، بالالارىن جىلقىمەن سەرۋەندەتەتىن اتا-انالاردىڭ العىسپەن قاتار تىلەكتەرى دە بار. ولار جىلىنا ٴۇش اي عانا جۇمىس جاسايتىن يپپوتەراپيا ۋاقىتىنىڭ ۇزارتىلعانىن قالايدى.

«بالام 4 جاستا. يپپوتەراپياعا 3 جىلدان بەرى كەلىپ ٴجۇرمىز. بالامنىڭ جاعدايى جاقسارىپ كەلەدى. ازىرگە سويلەي المايدى، ٴبىراق ٴتۇسىنىپ كەلەدى. العاشقى جىلى جىلقىدان قورقىپ، جىلايتىن، ٴقازىر اتقا جاقسى وتىرادى. وتە قاتتى ۇنايدى. ٴتۇرلى جاتتىعۋلار جاساتادى. كۇن سايىن كەلە المايمىز، سەبەبى بالام بالاباقشاعا بارادى. تەك دەمالىس كۇندەرى عانا اكەلەمىن. ەرەكشە بالالارىمىز ٴۇشىن يپپوتەراپيا وتە قاجەت. ەمدى ۇزبەي جاساۋعا مۇمكىندىك بولسا دەيمىز. جىلىنا تەك 1 كۋرسىن، ياعني 10 كۇن عانا الۋعا مۇمكىندىك بولىپ تۇر. ٴجيى ەم العان دۇرىس قوي»، - دەدى اقتوبە تۇرعىنى نادەجدا ياگافاروۆا.

2016 جىلدان بەرى يپپوتەراپياعا كەلىپ، جىلىنا 2-3 كۋرس الاتىن بالانىڭ اناسى سالتانات ماحمەتوۆا ەمنىڭ اسەرى جاقسى ەكەنىن ايتتى.

«يپپوتەراپيا بالامنىڭ اياعىن جاقسى باسىپ، دەنەسىن تىك ۇستاۋعا كومەكتەستى. جانۋاردى سيپاعاننىڭ ٴوزىنىڭ اسەرى مول. بالامنىڭ جاعدايى جاقسارىپ كەلەدى. اتا-انا رەتىندە ۇسىنىسىم بار. يپپوتەراپيانى كۇزدە ەمەس، جازدا باستاسا دۇرىس بولار ەدى، سەبەبى سول كەزدە جىلقىنىڭ دەنەسى ىستىق بولادى. دەنە تەمپەراتۋراسىنىڭ ٴوزى – ەم. اپتاسىنا 3 رەت كەلەمىز. قالعان كۇندەرى تۇزەتۋ كابينەتتەرىنە بارامىز. بالانىڭ ومىرتقاسىنا، ويلاۋ قابىلەتىنە وتە كەرەمەت اسەر ەتەدى. ورتالىقتىڭ ماماندارىنا العىسىم شەكسىز. بالالارعا دەگەن قارىم-قاتىناسى، ىقىلاستارى ەرەكشە»، - دەيدى اتا-انا سالتانات ماحمەتوۆا.

دارىگەرلەر يپپوتەراپيا ٴبىر جىلدىڭ 9 ايىندا جۇمىس ىستەپ تۇرۋى كەرەك ەكەنىن ايتادى. سىرقات بالالار ٴساۋىر ايىنان باستاپ جىل سوڭىنا دەيىن اپتاسىنا 2-3 رەت ەم الۋى كەرەك. سول كەزدە عانا پايداسى بولادى. ال اقتوبە وبلىسىنداعى جىلقىنىڭ كومەگىمەن وڭالتۋ ورتالىعى بيىل ەمدەلۋشىلەردى ٴبىر اي بۇرىن عانا قابىلداعان. بيىلعى جۇمىسى جەلتوقساندا اياقتالادى.

جاڭا مانەج اشىلادى

يپپوتەراپيا ورتالىعىن 3 جىلدان بەرى اقتوبە وبلىسىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋدى ۇيلەستىرۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسى قارجىلاندىرىپ كەلەدى. بيىل وڭىردە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار ٴۇشىن جاڭا مانەجدىڭ قۇرىلىسى باستالدى. بالالارمەن قاتار ەرەسەكتەردە وڭالتۋدان وتە الادى. جابىق مانەج كەلەسى جىلى پايدالانۋعا بەرىلەدى.

«جابىق مانەج وبلىستىق مامانداندىرىلعان ات سپورت تۇرلەرىنە ارنالعان بالالار-جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەبىنىڭ جانىنان سالىنىپ جاتىر. وندا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار جىلقىعا ٴمىنىپ، ەمدەلە الادى. نىسان اقتوبە وبلىسى اكىمدىگىنىڭ قولاۋىمەن سالىنىپ جاتىر. مۇنداي مانەج العاش شىعىس قازاقستاندا وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن سالىنعان ەدى. ماقسات – سال اۋرۋىنا شالدىققان جانداردى ەمدەۋ، ات سپورتىنا باۋلۋ. يپپوتەراپيا بويىنشا ٴقازىر ماماندار دايارلانىپ جاتىر»، - دەدى اقتوبە وبلىسىنىڭ دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسىنىڭ ٴبولىم باسشىسى امانباي نۇرمۇحانبەتوۆ.

فوتولار: اۆتور

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!