استانا: 
3437 
0
بالالاردىڭ دۇرىس وسىپ-جەتىلۋى ٴۇشىن ولاردىڭ كىشكەنتايىنان دۇرىس تاماقتانۋىنىڭ ماڭىزى زور. دەنە-بىتىمى – بويى مەن دەنە سالماعى بىلاي تۇرسىن، ىشكەن اسى بالالاردىڭ اقىل-ويىنا دا كوپ اسەر ەتەدى. سوندىقتان كىشكەنتايلارىڭىزعا بەرەر تاماقتىڭ قۇرامى مەن قۇنارىنا دا ٴمان بەرىڭىز.
جاڭا قالىپتاسىپ كەلە جاتقان اعزا دارۋمەندەر مەن وزگە دە قاجەتتى مينەرالداردىڭ تولىق قۇرامىن تالاپ ەتەدى. بالالار دەنى مەن اقىل-ويىنىڭ ساۋلىعى ٴۇشىن جاساندى قوسپالاردىڭ ەمەس، تابيعي ونىمدەردىڭ ٴرولى ەرەكشە. ەرەسەكتەرگە قاراعاندا بالالار اعزاسىنداعى زات الماۋ پروسەسى 1،5-2 ەسە جوعارى. سوندىقتان دۇرىس وسىپ-جەتىلۋ ٴۇشىن بالالاردىڭ كۇندەلىكتى جۇمسايتىن كۇشىنەن قابىلدايتىن قۋاتى ون ەسە كوپ بولعانى ابزال.
كىشكەنتايلارىڭىزدى تاماقتاندىرعاندا تاعام قۇرامىندا تومەندەگىلەردىڭ قاجەتتى مولشەردە بولۋىن قاداعالاڭىز.
اقۋىز – اعزاداعى ۇلپالاردى قايتادان قالپىنا كەلتىرەتىن نەگىز. اقۋىزدان جاسۋشالار مەن ۇلپالار قۇرالادى جانە فەرمەنتتەر مەن كەيبىر گورموندار تۇزىلەدى. اعزانىڭ تىرەك، بۇلشىق ەت، جامىلعى تكاندەرى اقۋىزداردان قۇرالعان. ولار اعزادا ٴارتۇرلى قىزمەت اتقارادى، حيميالىق رەاكسيالاردى جۇرگىزەدى، دەنە مۇشەلەرىنىڭ قىزمەتتەرىن ٴوزارا ۇيلەستىرەدى، اۋرۋلارمەن كۇرەسەدى، ت.ب. ادام تاۋلىگىنە، شامامەن 100 گ اقۋىز قابىلداۋى كەرەك. ازىقپەن تۇسكەن اقۋىز اۋەلى اسقازاندا، سوسىن ىشەكتەگى فەرمەنتتەردىڭ اسەرىنەن گيدروليزدەنىپ، امينقىشقىلدارىنا ىدىراپ، اش ىشەكتەن قانعا وتەدى. بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردە اقۋىزدىڭ تۇزىلۋىنەن گورى ىدىراۋى كوپ بولادى. سوندىقتان ولارعا تاماقتانۋ مولشەرىنەن ەسەپتەگەندە مۇنى ەستەن شىعارماعان ٴجون. اقۋىز تەك ٴتىرى ورگانيزمدەر قۇرامىندا عانا بولادى. ونىڭ قۇرامىندا 50،6 – 54،5% كومىرتەك، 21،5 – 23،5% وتتەك، 6،5 – 7،3% سۋتەك، 15 – 17،6% ازوت، 0،3 – 2،5% كۇكىرت بار، كەيدە فوسفور دا كەزدەسەدى.
اقۋىز ەتتىڭ، ٴسۇت تاعامدارى مەن بۇرشاق تۇقىمداستاردىڭ جانە جاڭعاقتاردىڭ قۇرامىندا مول كەزدەسەدى.
كومىرسۋلار تاعامنىڭ نەگىزگى ماسساسىن قۇرايدى. ولار – نەگىزگى ەنەرگيا كوزى، اعزاعا ەنەرگيا قاجەتتىلىگىن 50-60%-عا دەيىن قامتاماسىز ەتەدى. اعزادا 1 گ كومىرسۋلار توتىعۋى كەزىندە 4،1 ككال (16،7 كدج) ەنەرگيا پايدا بولادى. دەنە جۇمىسى كەزىندە ٴبىرىنشى كەزەكتە كومىرسۋلار شىعىن بولادى، ولاردىڭ قورى بىتكەننەن كەيىن عانا اعزا مايلاردى پايدالانا باستايدى. كومىرسۋلار بەلوكتاردى ساقتايدى. ورتالىق جۇيكە جۇيەسى مەن قاڭقاەتتەرى قىزمەتتەرىن قالىپتى اتقارۋى ٴۇشىن كومىرسۋلاردىڭ ۇلكەن ماڭىزى بار، سەبەبى ولار تەز توتىعادى جانە جەتكىلىكتى دەڭگەيدە ەنەرگيالىق پوتەنسيالدى قامتاماسىز ەتەدى. كومىرسۋلاردىڭ مي قىرتىسىن تىنىشتاندىراتىن اسەرى بار. ولار ۋلى زاتتاردى سوربسيالايدى، قورعاسىننان، ت.ب. مەتالداردان ۋلانۋدىڭ الدىن الۋدا پايدالانىلادى، سونداي-اق ىشەكتەگى پاتوگەندى شىرىتكىش ميكروورگانيزمدەرىنىڭ ٴوسۋىن توقتاتادى.
كومىرسۋلار، نەگىزىنەن، وسىمدىكتەردىڭ قۇرامىندا بولادى. مىسالى، قانتتىڭ 99،8 پايىزى، ارا بالى مەن كراحمالدىڭ شامامەن 80 پايىزى كومىرسۋلاردان تۇرادى.
ماي ماڭىزدى ەنەرگيا مەن a، e، d دارۋمەندەرىنىڭ قورى. سونداي-اق ول بالانىڭ يممۋنيتەتى مەن وسۋىنە جاۋاپتى. ماي توتىققاندا كومىرتەگىنىڭ قوستوتىعى، سۋ جانە ەنەرگيا بولىنەدى.
ماي وسىمدىك مايى، ٴسۇت تاعامدارى مەن بالىقتا مول.
تاعامدىق تالشىقتار – ادام اعزاسىنداعى اسقورىتۋ فەرمەنتتەرى قورىتا المايتىن، ٴبىراق ىشەك-قارىننىڭ پايدالى ميكروفلوراسى وڭدەي الاتىن اس كومپونەنتتەرى.
تاعامدىق تالشىقتار وتتا پىسىرىلمەگەن كوكونىستەردىڭ قۇرامىندا، سونداي-اق جەمىستەر مەن ارپا، س ۇلى جارمالارىنىڭ قۇرامىندا كەزدەسەدى.
كالسيي سۇيەكتەردىڭ بەرىكتىگىن قامتاماسىز ەتىپ، جۇرەك سوعىسىن رەتتەيدى، اس قورىتۋ جۇمىسىنا، جۇيكەگە، قورعانىس قابىلەتىنىڭ جەتىلۋىنە تيگىزەتىن اسەرى مول، سونداي-اق بۇلشىق ەتتەردىڭ شيرىعۋى مەن بوساڭسۋىنا جاۋاپ بەرەدى. دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، جاس بالالارعا تاۋلىگىنە 600-800 ميلليگرامم كالسيي قاجەت ەكەن.
كالسيي ٴسۇت تاعامدارىندا، ەت، بالىق، جۇمىرتقا، بۇرشاق تۇقىمداستاردىڭ قۇرامىندا بولادى.
تەمىردىڭ اعزاداعى تاپشىلىعىنان انەميا نەمەسە قانازدىق اۋرۋى پايدا بولادى. سونداي-اق تەرى بوزارادى، تىرناق جۇمسارادى، ٴارى تەز سىنادى، اۋىز قۋىسى جانە اسقازاننىڭ سىلەكەيلى قاباتى بۇلىنەدى، تىنىس الۋ قىزمەتى ناشارلايدى.
تەمىر جۇمىرتقانىڭ سارىسىندا، قاراقۇمىقتا، گرەك جاڭعاعىندا، كۇنجىت، فاسول، ورىكتە، مەيىزدە كوپ بولادى.
ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!
6559
0