جاڭا جۇيە كاسىپكەردىڭ جۇگىن جەڭىلدەتەدى

2009 جىلعى جاڭا سالىق كودەكسى سالىق جۇيەسىن جەڭىلدەتۋگە باعىتتالعان ەدى. كەزىن­­دە بۇل قۇجاتقا ٴبىرشاما سىن ايتىل­عا­نىمەن، بيزنەستىڭ جۇگىن جەڭىلدەتۋگە سەپتى­گىن تيگىزگەنى انىق. ٴبىراق قۇبىلمالى زا­مان­عا ساي، سالىق جۇيەسىنىڭ دە اۋىق-اۋىق وزگەرىسكە ۇشىراۋى – زاڭدى قۇبىلىس. سوندىقتان قارجى مينيسترلىگىنە قاراستى سالىق كوميتەتى وسى جۇيەدە وزگەرىستەر ەنگىزەتىن جاڭا جوبا ازىرلەپتى. ٴبارى دە – كاسىپكەردىڭ قامى جوبانى جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا سالىق مەكەمەلەرىنىڭ قۇرىلىمىن وڭتاي­لان­دىرۋ، بيزنەس-پروسەستەردىڭ رەينجي­ني­رين­گى، جالپىعا ورتاق دەكلاراسيالاۋ ادىس­تەمەسى مەن باسقارۋداعى تاۋەكەل جۇيە­سىن اۆتوماتتاندىرۋ جولىمەن جەتىلدىرۋ كوز­دەلگەن. جوبانى دايىنداعاندار سىباي­لاس جەمقورلىق دەڭگەيىن ازايتۋ ماقساتىن كوز­دەگەندەرىن ايتادى. قۇجات نەگىزىنە باتىس ەۋروپاداعى فيس­كالدىق ورگاندار قولداناتىن جۇيە الىن­عان. جوبانىڭ جالپى قۇنى 57 ملن دوللار. جا­ڭا جۇيەنى ەنگىزۋ جۇمىسى 2014 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي اياقتالادى. وعان دەيىن سا­لىق سالاسىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ سانىن 20 پايىزعا قىسقارتۋ كوزدەلگەن. ال ٴقازىر ەلىمىزدە 220-دان استام سالىق ورگاندارى جۇمىس ىستەيدى. داۋلەت ەرعوجين، قارجى مينيسترلىگى سالىق كوميتەتىنىڭ ٴتوراعاسى: «جاڭا اقپارات جۇيەسى سالىق تولەۋ­شىلەر مەن سالىق ورگاندارىنىڭ قارىم-قاتىناسىن بارىنشا شەكتەيدى. بۇل – ٴبىر. ەكىنشىدەن، سالىق قۇقىعىن بۇزۋشى­لاردى اۆتوماتتى تۇردە ماشينا انىق­تايدى. بۇگىنگى كۇنى ٴبىز ەسەپتى جابۋ پرو­سە­سىن تولىق اۆتوماتتاندىردىق». دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ ەسەبىنشە، بىزدە سالىق ەسەبىنە جۇمسالاتىن ۋاقىت جىلىنا 115 ساعاتتى قۇرايدى. كوميتەت ونى 50 سا­عات­قا دەيىن كەمىتۋدى كوزدەيدى. د.ەرعوجيننىڭ اي­تۋىنشا، سالىق ەسەبى فورماسىن تولتى­رۋ­عا جىلىنا 50 ساعات جۇمساۋ حالىق­ارا­لىق ستاندارتقا ساي كەلمەك. كاسىپكەرلەر وتكىزەتىن سالىق ەسەبى دە ەكى ەسە ازاياتىن كورىنەدى. ال سالىق ٴتۇسىمى 20 پايىزعا كوبەيمەك. مۇنىڭ ٴبارى ەلىمىزدەگى سالىق اكىمشىلىگىندە قايتا قۇرۋ جۇرگىزىلگەننەن كەيىن جۇزەگە اسادى. سالىق كوميتەتى بۇل جوبانى حالىقارالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىمەن بىرىگىپ جۇزەگە اسىرماق­شى. وعان قوسا سالىق ٴتۇسىمى از دەگەندە 10 پايىزعا ارتادى. بۇعان سالىق تولەۋشىلەردى قامتۋ مەن اكىمشىلىك ەسەبىنەن تۇسەتىن تۇسىم­دەردى كوبەيتۋ ارقىلى قول جەتكىزىلەدى. حالىق­ارالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بان­كىنىڭ تاراپىنان جوبا جەتەكشىسى مۋناۆارا حۆاندجا «ٴبىر سالىق ينسپەكتورى ٴبىر جىل ىشىندە جينايتىن سالىق مولشەرى دە وسى 10 پايىزعا كوبەيۋى قاجەت» دەپ سانايدى. جوبانى 2014 جىلعا دەيىن جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانعان. ال ونىڭ وڭدى اسەرى 2013 جىلى بايقالا باستايدى. سالىق بازارعا دا بارادى ٴقازىر بازارداعى كاسىپكەر ساۋداسىن ٴبىر جولعى تالون ارقىلى جۇرگىزەدى. جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا وبلىستىق اكىمشى­لىكتەر بەلگىلەگەن سومانى تولەسە بولعانى. مۇنداي تالوندى بيىلعى جىلدىڭ باسىندا قۇرتۋ جوسپارلانعان ەدى. الايدا بۇل شارۋا 2012 جىلعا شەگەرىلدى. بازاردا باعا شا­رىق­تاعاندا ونى رەتتەيتىن قانداي دا ٴبىر سالىق تەتىگى جوقتىڭ قاسى. ال تالوننان باس تارتىپ، پاتەنتكە كوشسە، ازىق-تۇلىكتىڭ با­زار­عا كەلەتىن تىزبەگىن قاداعالاۋعا بولادى ەكەن. شىنىندا دا، ىرىققا كونبەيتىن با­زار باعاسىنىڭ قالىپتاسۋى دا، كاسىپكەردىڭ پايداسى دا – تەك وزدەرىنە ٴمالىم. داۋلەت ەرعوجين، قارجى مينيسترلىگى سالىق كوميتەتىنىڭ ٴتوراعاسى: «سالىق ستيمۋلدارى تۋرالى ايتقان­دا، بازاردا ساۋدا جاسايتىن­دار سالىق تولەۋشى بولسا، ٴبىز ولاردىڭ وپەراسيالارىن كورىپ-بىلىپ، باعانىڭ قالاي قۇرالاتىنىن بايقار ەدىك. ەگەر مەملەكەتتىڭ سالىققا قاتىستى قىسىمى بولىپ، سوعان وراي ٴونىم قۇنىن قىمباتتاتسا، وندا مولشەرلەمەنى رەتتەۋگە بولار ەدى. ال ٴقازىر، دورەكى تىلمەن ايتقاندا، ولاردىڭ قاي دالادا جۇرگەنى بەلگىسىز، سوندىقتان كوپتەگەن ساۋال تۋىندايدى». ٴسويتىپ، ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ كوتەرى­لۋىن رەتتەۋدە ىشكى نارىقتى ٴوز ەسەبىمىزدەن تولتىرۋعا قوسا، تاعى ٴبىر جول بار. داۋلەت ەرعوجين «2012 جىلدان باستاپ ەلىمىزدەگى بازارلاردا ٴبىرجولعى تالوندى جويۋ ۇكى­مەتكە ازىق-تۇلىك باعاسىن رەتتەۋگە مۇمكىن­دىك بەرەدى» دەگەن سەنىمدە. اۆتور: گۇلنار احمەتوۆا http://www.alashainasy.kz/economica/19158/

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!