ۇلتتىق ۆاليۋتا: بۇگىن مەن ەرتەڭ

قىركۇيەك ايىنىڭ 1-25 ارالىعىندا وڭتۇستىك افريكا رەندى 15،2 پايىزعا، شۆەيسار فرانكى 13،8 پايىزعا، برازيليا رەالى 13،8 پايىزعا دەۆالۆاسيالاندى. وسى مەرزىم ىشىندە رەسەي اقشاسى دا السىرەپ، 10 پايىزعا تومەندەگەن بولاتىن. بۇل جايتتىڭ، ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنا قاتىسى بولا ما؟ ساراپشىلار كەدەن وداعى اياسىندا تەڭگەنىڭ باعامىنا مۇناي باعاسى مەن ٴرۋبلدىڭ قۇنى ىقپال ەتەتىنىن ايتادى. جال­پى، تەڭگە مەن ٴرۋبلدىڭ كۋرسىنىڭ ٴبىر باعىتتا دامۋ قوزعالىسى بۇرىن دا باي­قالاتىن. ماسەلەن، 2008 جىلدىڭ تامىز ايىنا دەيىن ٴبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ىشكى ۆاليۋتا نارىعى سىرتقى نارىققا وتە قولايلى بول­دى. بۇل ەكى ەلدىڭ دە ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ كۇشەيۋىنە جاعداي تۋعىزدى. الايدا، بۇل قۇبىلىس 2008 جىلدىڭ تامىزىنان كەيىن وزگەردى. وسى ساتتە الەمدىك داعدارىس تول­قىنى سەزىلە باستاعان. 2008 جىلدىڭ قاراشا ايىنان باستاپ 2009 جىلدىڭ قاڭتارىنا دەيىن رەسەي ورتالىق بانكى ٴرۋبلدى بىرتىندەپ دەۆالۆاسيالادى. ال، قازاقستان ۇلتتىق بانكى 2009 جىلدىڭ قاڭتار ايىندا دەۆالۆاسيانى اياق استىنان جۇرگىزدى.

ٴرۋبلدىڭ دوللارعا دەگەن قاتىناسى 52،4 پايىزعا دەۆالۆاسيالاندى. وسى مەزگىلدە تەڭگەنىڭ دوللارعا دەگەن قاتىناسى 25،2 پايىزدى قۇراعان بولاتىن.

دەگەنمەن 2009 جىلدىڭ اقپان ايىنان باستاپ رەسەيدە ٴرۋبلدىڭ كۋرسى قايتا كو­تەرىلە باستادى. قازاقستاندا مۇنداي بەلگى ٴسال كەيىنىرەك 2009 جىلدىڭ قاراشاسىندا بايقالدى.

ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ كۇشەيۋى 2010 جىل­دىڭ باسىندا ەكى ەلدە دە بايقالدى. الايدا، ما­مىر ايىنا قاراي الەمدىك نارىقتاعى مۇناي باعاسىنىڭ ٴتۇسۋى مەن ەۋروايماقتا ورنالاسقان مەملەكەتتەردەگى قارىز ماسە­لەسىنىڭ سوزىلىپ كەتۋىنەن رۋبل قايتا ٴال­سىرەي باستادى. وسى­لايشا، جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن رۋبل 4،1 پايىزعا، تەڭگە 0،4 پايىزعا تومەندەدى. باي­قاساق، رۋبل تەڭگەگە قا­راعاندا ىشكى فاكتورعا تەز ەلەڭدەيدى دە، تەڭگەگە قاراعاندا وزگەرىسكە بۇرىن ۇشى­رايدى. ارينە، رەسەي ەكونوميكاسى ىرگەلى، قارجىلىق سەكتورى دا تەرەڭىرەك دا­مى­عان مەملەكەت. ونىڭ ۇستىنە التىن-ۆاليۋتالىق قورى دا مول بولعاندىقتان، نارىقتاعى ويىن­شىلاردىڭ شەڭبەرى دە كەڭىرەك. قىس­قاشا ايتقاندا، قازاقستاندىق ۇلتتىق بانك رەسەي­دەگى ورتالىق بانكتىڭ قادامدارىن قايتالاپ، تەڭگەنىڭ قۇلاماۋىنا جول بەرمەي وتىر.

دەسەك تە، قازىرگى ساتتە ەكى ۆاليۋتانىڭ دا جاعدايى سوندايلىق ٴماز ەمەس. 2011 جىلدىڭ تامىزى جانە قىركۇيەك ايلارىندا رۋبل 15،2 پايىزعا، تەڭگە 2،1 پايىزعا السىرەدى. كەرىسىن­شە، ىشكى نارىقتا دوللاردىڭ باعامى ٴوسىپ وتىر. ماسەلەن، بيىلعى تامىز ايىندا 1 دول­لار 146،46 تەڭگە بولسا، قىركۇيەكتە 147،99 تەڭگەنى قۇرادى.

ٴبىر قىزىعى، كەيىنگى ۋاقىتتاعى الەمدىك ساراپشىلاردىڭ امەريكاندىق ۆاليۋتانىڭ تاعدىرىنا قاتىستى ايتقان بولجامدارىنا قاراماستان دوللاردىڭ بەلسەندىلىگى ارتىپ اكسيا، وبليگاسيا جانە شيكىزات تاۋار­لارىنىڭ ديناميكاسىن باسىپ وزىپ، الەمدىك ستاتۋسىن تاعى ٴبىر دالەلدەپ شىقتى. راس، ٴدال قازىرگى كۇنى تەڭگەنىڭ ارى قاراي قۇنسىز­داۋىنا ناقتى كورىنىپ تۇرعان سەبەپ جوق. ادەتتە ۇلتتىق ۆاليۋتا باعامىنا ايرىقشا اسەرى بار دەيتىن الەمدىك مۇناي باعاسى دا 1 باررەلىنە 105 دوللاردان ارتىق اينالۋدا. مۇنداي جاع­داي استىق ساۋداسى مەن مەتالل باعاسىنا دا بايلانىستى. وسىعان وراي، ۇلتتىق بانك باسشىلىعى دا ٴدال ٴقازىر تەڭگە قۇنسىزدانۋىن جۇرگىزۋگە ەش نەگىز جوق دەپ مالىمدەپ وتىر.