ٴوز ەلىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنا دەگەن سەنىمى جاعىنان ٴازىربايجان حالقى العاشقى ورىندا، ال بەلورۋستار سوڭعى ورىندا تۇر.
5007
0 
استانا: 
754 
0
ٴوز ەلىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنا دەگەن سەنىمى جاعىنان ٴازىربايجان حالقى العاشقى ورىندا، ال بەلورۋستار سوڭعى ورىندا تۇر.
«گەللاپ» ۇيىمى وتكىزگەن ساۋالناما بويىنشا، تمد حالقىنىڭ باسىم بولىگى ارتىق اقشاسىن ٴوز ەلىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىمەن ساقتاعاندى ٴجون كورەدى. ال شەتەل ۆاليۋتاسىنان ولار اقش دوللارىن كوبىرەك قۇپ كورەدى. سۇرالعانداردىڭ ورتا ەسەپپەن 29 پايىزى ارتىق قارجىسىن دوللارمەن ساقتاۋدى قالاسا، تەك 9 پايىزى عانا ەۋروعا سەنىم بىلدىرگەن. ال رەسەي رۋبلىمەن قارجى جيناعىسى كەلەتىندەر جوقتىڭ قاسى.
«گەللاپ» ينستيتۋتى بۇل ساۋالنامانى بۇرىنعى سسسر ەلدەرىندە، اتاپ ايتساق، ارمەنيا، ٴازىربايجان، بەلارۋس، گرۋزيا، قازاقستان، قىرعىزستان، مولدوۆا، وزبەكستان، رەسەي، تاجىكستان جانە ۋكراينادا بىلتىرعى مامىر مەن قىركۇيەك ارالىعىندا وتكىزگەن. ساۋالنامانىڭ ماقساتى - تۇتىنۋشىلاردىڭ ٴوز ەلىنىڭ ۆاليۋتاسىنا، اقش دوللارى مەن ەۋروعا جانە رەسەي رۋبلىنە قانشالىق سەنەتىنىن انىقتاۋ. ٴاۋ باستا بۇل قاتارعا جاپون يەنى دە قوسىلعان ەكەن. الايدا حالىق اراسىندا مۇلدە سۇرانىس جوق بولعاندىقتان، ونى تىزىمنەن الىپ تاستاپتى.
سۇرالعانداردىڭ ورتا ەسەپپەن 29 پايىزى ارتىق قارجىسىن دوللارمەن ساقتاۋدى قالاسا، تەك 9 پايىزى عانا ەۋروعا سەنىم بىلدىرگەن.
ەسكەرتەتىن ماڭىزدى جايت، بۇل ساۋالناما وتكەن جىلى جۇرگىزىلگەندىكتەن، وعان ەۋرو ايماعىنداعى كەيىن بولعان دۇربەلەڭدەر، گرەكيا، يرلانديا، پورتۋگاليا جانە يسپانياداعى قارجىلىق قيىندىقتار اسەر ەتكەن جوق. بەلارۋستاعى بيىلعى 46 پايىزدىق دەۆالۆاسيا دا بۇل ساۋالناما وتكىزىلگەننەن كەيىن بولعان.
ساۋالناماعا قاتىسقان 11 ەلدىڭ 10-ىندا اقش دوللارى ٴىرى قارجىلىق وپەراسيالاردىڭ كوپشىلىگىندە، سونىڭ ىشىندە جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ الۋ، نە جالداۋ جانە كولىك ساتىپ الۋ بارىسىندا باستى ەسەپتەسۋ قۇرالى مىندەتىن اتقارادى. تەك مولدوۆا عانا مۇنداي وپەراسيالار بارىسىندا ەۋرونى قولدانادى. ەۋروعا ەڭ كوپ سەنىم ارتاتىندار اراسىندا تاجىكستان، وزبەكستان، بەلارۋس، گرۋزيا جانە قىرعىزستان بولسا، اقش ۆاليۋتاسىنا دەگەن سەنىمى ەڭ تومەن ەل رەسەي ەكەن.
ٴبىر قىزىعى، تاجىكستان، وزبەكستان، قىرعىزستان سياقتى رەسەي ەڭبەك ميگرانتتارىن ەڭ كوپ جىبەرەتىن ەلدەردىڭ وزدەرى رەسەي اقشاسىنا كۇدىكپەن قارايدى ەكەن. ماسەلەن، تاجىكستاندا سۇرالعانداردىڭ 39 پايىزى وتباسىندا كەم دەگەندە ٴبىر ادام شەتەلدە تۇراقتى تۇردە جۇمىس ىستەيدى دەسە، سونىڭ ىشىندە كەم دەگەندە ٴبىر ەرەسەك ادامنىڭ رەسەيدە ەڭبەك ەتەتىنىن ايتقان.
حالىقتىڭ وي-پىكىرى ەلدەگى جالپى ەكونوميكالىق احۋالدىڭ كورسەتكىشى بولىپ قويماي، ولاردىڭ جالپى دۇنيەجۇزىلىك قارجى-ەكونوميكالىق اقپاراتتاردان حاباردار بولىپ وتىرعانىن ايعاقتايدى. دامۋ دەڭگەيى سالىستىرمالى تۇردە جاقسى ەلدەردە ۇلتتىق ۆاليۋتاعا دەگەن سەنىم جوعارىراق بولىپ شىققان. ٴتىپتى حالىقتىڭ كوزقاراسىنا كەيبىر ەلدەردەگى مەملەكەتتىك يدەولوگيا دا كوپ اسەر ەتە قويماعان ٴتارىزدى.
ساۋالناما ناتيجەسىنە سايكەس ٴوز ەلىنىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنا دەگەن سەنىمى ەڭ از حالىق – بەلارۋستار بولىپ شىققان. مۇندا حالىقتىڭ تەك 22 پايىزى بەلارۋس رۋبلىنە سەنىم ارتادى. بەلارۋس ورتالىق بانكى 2009 جىلدىڭ قاڭتارىندا ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامىن 20 پايىزعا تۇسىرگەن. مۇنداي دەۆالۆاسيا بيىلعى مامىر ايىندا تاعى دا قايتالانىپ، ەل اقشاسىنىڭ قۇنى ٴتىپتى قۇلدىراپ كەتتى. مۇنىڭ حالىققا قانداي وي سالعانى كەلەسى ساۋالنامادان بەلگىلى بولماق.
كەرىسىنشە، ٴازىربايجانداردىڭ 75 پايىزى ماناتتىڭ بەرىكتىگىنە سەنەتىن بولىپ شىقتى. مۇنىڭ سەبەبى، ٴازىربايجان اقشاسى – عالامدىق داعدارىس كەزىندە تۇراقتىلىعىن ساقتاپ قالعان بىردەن-بىر ۆاليۋتا. مۇنداي تۇراقتىلىقتى قالىپتاستىرۋ ٴۇشىن ەلدىڭ ورتالىق بانكى پايىزدىق مولشەرلەمەنى 15 پايىزدان 2 پايىزعا دەيىن ازايتقان. ال بانكتەردەگى شەتەلدىك ۇلەستى 50 پايىزعا دەيىن ۇلعايتىپ، بانكتىڭ رەزەرۆتىك قورىنىڭ مولشەرىنە قويىلاتىن تالاپتار بۇرىن-سوڭدى بولىپ كورمەگەن دەڭگەيگە – 5 پايىزعا دەيىن تومەن تۇسكەن.
ٴازىربايجاندا جالپى ىشكى ٴونىم دە تۇراقتى تۇردە ٴوسىپ كەلەدى. جاقىندا عانا ەلدىڭ ستراتەگيالىق قورىندا جيناقتالعان 40 ميلليارد دوللار قارجىنىڭ سىرتقى قارىز كولەمىنەن 7 ەسە كوپ ەكەنى ٴمالىم بولدى. ٴتول ۆاليۋتاسىنا جوعارى سەنىممەن قارايتىن ەلدەردىڭ قاتارىندا ارمەنيا (63 پايىز) مەن رەسەي (56 پايىز) كىرگەن.
ال قازاقستاندا حالىقتىڭ 43 پايىزى اقشاسىن تەڭگەمەن ساقتاۋعا ٴازىر ەكەن. استانا ەكونوميكالىق جانە كەيبىر قارجىلىق كورسەتكىشتەر، ينۆەستيسيا تارتۋ سالالارى بويىنشا تمد ەلدەرىنىڭ الدىندا كەلە جاتقانىمەن، ەلدىڭ ٴتول اقشاسىنا دەگەن سەنىمى ايتارلىقتاي كۇشتى ەمەس ەكەنى بايقالادى.
مۇنىڭ ٴبىر سەبەبى 2009 جىلعى تەڭگەنىڭ كۇرت قۇنسىزدانۋىندا جاتۋى دا مۇمكىن. سول جولى تەڭگەمەن جيناعان قاراجاتى 25 پايىزعا قۇنسىزدانىپ شىعا كەلگەنىن سەزگەن جۇرت ٴالى دە سەكەم الىپ وتىرعانعا ۇقسايدى. بۇعان قوسا حالىق ەلدەگى ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەردىڭ تۇراقتىلىعى قارا التىننىڭ باعاسىنا تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن جاقسى ٴبىلىپ وتىر. ال مۇناي باعاسىنىڭ عالامدىق ەكونوميكالىق جاعدايعا عانا ەمەس، ساياسي وقيعالار مەن تابيعي اپاتتارعا، جانە باسقا دا سەبەپتەرگە تاۋەلدى ەكەنى جانە بەلگىلى.
گرۋزيانىڭ اقش-پەن تىعىز ساياسي قارىم-قاتىناسى حالىقتىڭ لاريدەن گورى اقش-تىڭ دوللارىنا كوبىرەك سەنىم ارتۋىنا تۇرتكى بولعان (38 پايىز). بۇعان كەرىسىنشە، رەسەيلىكتەردىڭ 56 پايىزى ۇلتتىق ۆاليۋتانى قولداعان، ٴارى مۇندا جۇرتتىڭ بۇيرەگى دوللاردان گورى ەۋروعا كوبىرەك بۇرعان.
گرۋزيانىڭ اقش-پەن تىعىز ساياسي قارىم-قاتىناسى حالىقتىڭ لاريدەن گورى اقش-تىڭ دوللارىنا كوبىرەك سەنىم ارتۋىنا تۇرتكى بولعان.
«گەللاپ» ينستيتۋتىنىڭ بۇل ساۋالناماسى بۇرىنعى سوۆەت ەلدەرىنىڭ ازىرگە ەڭ سەنىمدى شەتەلدىك ەسەپ ايىرىسۋ قۇرالى دەپ اقش دوللارىنا سەنىم ارتاتىنىن، ال قۇنى جوعارى بولعانىنا قاراماستان، ەۋروعا ٴالى دە كۇمانمەن قارايتىنىن بىلدىرەدى. 2011 جىلى ەۋرونىڭ تۇراقتىلىعى مەن بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرگەن ٴتۇرلى قارجىلىق الاساپىراننىڭ بولعانىن ەسكەرسەك، كەلەسى ساۋالنامادا دوللاردىڭ ٴباسى بۇدان دا ارتا ٴتۇسۋى مۇمكىن.
ساۋالناما 15 جاستان اسقان 1000 اداممەن بەتپە-بەت سۇقباتتاسۋ ٴادىسى ارقىلى جاسالىپتى. تەك رەسەيدە عانا سۇراۋ سالۋعا 2000 ادام قاتىستىرىلعان.
ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!
