تارازداعى قىمباتشىلىق نەمەسە جارمەڭكە جانعا سەپ بولا ما؟

بازارعا بارعام، دەيدى ٴبىر تا­رازدىق تۇتىنۋشى، جىلقى، سي­ىر، قوي ەتتەرىنىڭ 1 كيلوسى بىل­تىر 750-850 تەڭگە بولسا، بيىل 1100-1200 تەڭگەگە شارىقتاعان. قازى – 1500-گە «سەكىرگەن». كارتوپ ۇساق-ۇلكەنىنە قاراي 70-80 تەڭگەدەن 110-120 تەڭگەگە وسكەن. پياز 70-80 تەڭگەدەن 110-120 تەڭگەگە جەتكەن… بايقاعاندارىڭىزداي، تاراز­دا­عى ازىق-تۇلىك باعاسى ەلىمىز­دىڭ استانا، الماتى سياقتى قالا­لارىنداعى بازار باعالارىمەن ەمىن-ەركىن تايتالاسىپ تۇر. ال وبلىس تۇرعىندارىنىڭ ايلىق جال­اقىسى رەسپۋبليكا بويىنشا ەڭ تومەنگى دەڭگەيدەن كوتەرىل­مەگەن. مىسالى، جامبىل وبلى­سىندا ورتاشا ايلىقتىڭ كولەمى 52، 1 مىڭ تەڭگە بولسا، بۇل ەلىمىزدەگى ورتاشا جالاقى دەڭگەيىنەن 32،7 پايىز تومەن دەگەن ٴسوز. سون­دىقتان «تاراز بازارلارى مەن دۇ­كەندەرىندەگى باعاعا بايلانىستى اۋاجايىلۋشىلىقتى كىم رەتتەيدى؟ زەينەتكەرلەر مەن كوپ بالالى وتباسىلار، بيۋدجەتتىك مەكەمە قىز­مەتكەرلەرى قىمباتشىلىققا بايلانىستى ابىرجىپ جاتقاندا تاراز قالاسىنىڭ اكىمى ب. ورىن­بەكوۆ نەگە جايباراقات وتىر؟ الەۋمەتتىك ٴمانى زور ازىق-تۇلىك با­عاسىن تىم كوتەرىپ جىبەرگەن الىپ­ساتارلار مەن ساۋدا دۇكەن­دە­رى باسشىلارىن تارتىپكە شاقى­را­تىن مەكەمەلەر نەگە قاۋقارسىز؟» دەگەن ساۋالدار دا كوبەيە تۇسكەن. قالتاسى جۇقا حالىقتىڭ وسى تاقىلەتتەس ساۋالدارى اسەر ەتكەن بولۋى كەرەك، وبلىس ورتالى­عىن­داعى «دوستىق» الاڭىندا اق­پان­­داتىپ اۋىلشارۋاشىلىق جار­مەڭ­كەسى ۇيىمداستىرىلدى. بۇ­رىن كۇز­گى جيىن-تەرىن ايلا­رىندا عانا وتەتىن جارمەڭكەنىڭ اقپان اي­ىندا ەسكە ٴتۇسۋىنىڭ باس­تى ماق­ساتى – قالا تۇرعىن­دارى­نا ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن ارزان باعاعا ۇسىنۋ ارقىلى قىم­بات­شىلىق «قۇقايىنا» قارسى تۇرۋ. شىنىندا، جارمەڭكەدە ٴسۇت، قايماق، قۇرت، ىرىمشىك، كارتوپ، ٴسا­بىز، پياز بازارعا قاراعاندا ەداۋىر ارزان ساتىلىپتى. ٴبىراق اقپان ايىنداعى ازىق-تۇلىكتىڭ جۇعىمدىسى ەت ونىمدەرى ەمەس پە؟!. ال جۇرت ماقتاعان جارمەڭ­كەدەن ارزان ەتتى بايقاي الما­دىق. ويتكەنى جىلقى ەتىنىڭ 1 كي­لوسىن بازار ساۋداگەرى 1100-1200 تەڭگەگە ساتسا، جارمەڭ­كە­دەگى باعا دا سول توڭىرەكتەن تۇس­پەدى. بۇل ٴۇشىن، ارينە، الىستان ارتىنىپ-تارتىنىپ كەلگەن تاۋار وندىرۋشىلەردى كىنالاي الماي­سىڭ. سالىق، جەم-شوپ، جول شىعىنىن جابا وتىرىپ، ولار دا ماڭداي تەرىنىڭ وتەۋىن كورۋى كەرەك ەمەس پە. «ارتىنىپ-تار­تىنىپ» دەمەكشى، جارمەڭكەدە ەت ساتىپ تۇرعان كوگەنكوزدەردىڭ ٴبارىن «الىستان كەلدى» دەۋ دە وتى­رىك، ويتكەنى اۋليەاتا بازا­رىن­داعى ەت ساتۋمەن تۇراقتى اينالى­ساتىن «تانىس تا بەي­تانىس» ساۋداگەرلەردى جارمەڭ­كە­دەن جىعا تانىعان تۇتىنۋ­شى­لار دا بار. جارمەڭكە ساۋداسىن العاش­قىلار قاتارىندا مەركى، ت.رىس­قۇلوۆ، باي­زاق، جۋالى جانە جام­بىل اۋدان­دارى­نىڭ اگرو­ونەر­كاسىپشىلەرى قىز­دىر­دى. دەلدالسىز جەتكىزىلگەن ازىق-تۇلىك باعاسى بازارداعى الىپساتار­لاردىڭ باعاسىنان 15-20%-كە تومەن بولعاندىقتان، جارمەڭكە جاساعان «ارزانشىلىق» قالالىقتارعا كادىم­گىدەي قولايلى بولدى دەيدى تۇرعىن­دار. ٴبىراق مۇنداي جارمەڭكە كۇندە وتپەگەن سوڭ اپتاسىنا ٴبىر رەت بولا­تىن الدانىش كىمنىڭ قالتاسىنا قام­ساۋ بولماق؟ ال بازار، سۋپەردۇكەن­دەردىڭ ەسىگى كۇندە اشىق. باعاسى دا سول قىمبات قالپى… تىلشىلەر قوسىنىنا مىنانداي توسىنداۋ اقپارات تا كەلىپ ٴتۇستى. «وبلىس ورتالىعىنداعى جارمەڭ­كەگە ازىق-تۇلىك اپارىپ ۇسىنا­سىڭ­دار» دەگەن جوعارعى جاقتىڭ تاپ­سىر­ماسى كەلىپ تۇسكەن بەتتە كەيبىر اۋدان اكىمدەرى ٴوز كەزەگىندە اۋىل اكىمدەرىنە تاپسىرما بەرەدى. ال اۋىل اكىمدەرى بولسا قىزمەت­كەر­لەرىن اۋىل تۇرعىندارىنان ازىق-تۇلىك جيناۋعا جۇمسايدى. ول ازىق-تۇلىك اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قولىن­دا بار ٴونىم بولسا جاقسى عوي، كەيبىر اۋدان اكىمدەرى «اسسورتيمەنت» ٴۇشىن شارۋالاردىڭ ٴۇش ۇيىقتاسا دا تۇسىنە كىرمەگەن ونىمدەردى جيناۋدى تاپسىرادى. ۋشىقپاي تۇرعاندا بۇل دا ويلاناتىن ماسەلە. جارمەڭكەنىڭ «دوستىق» الا­ڭىن­دا وتۋىنە دە سىن كوزبەن قاراۋشىلار بار. ويتكەنى، الاڭ تاراز قالاسىنىڭ تۋرا ورتاسىندا، ياعني توعىز جولدىڭ تورابىنا ورنالاسقاندىقتان، ازىق-تۇلىك ۇسىنۋشىلار مەن ونى تۇتىنۋ­شىلاردىڭ اۆتكولىكپەن كەلىپ، كەتۋى كوپتەگەن قيىندىق تۋعىزۋدا. سون­داي-اق، ەلىمىزدىڭ باستى مەرەكەلەرىنە باي­لانىستى (30 تامىز، 25 قازان، 16 جەل­توق­سان، 1 مامىر، 22 ناۋرىز، 9 ما­مىر، ت. ب.) سالتاناتتى شەرۋلەر مەن جيىندار، ماراپاتتار مەن قۇت­تىق­تاۋلار، ٴتۇرلى كونسەرتتەر مەن ما­دەني ٴىس-شارالار وتەتىن قاسيەتتى الاڭ­دى «ساۋدا نۇكتەسىنە» اينال­دىرۋ اسقان تاپ­قىرلىققا جاتپاي­تىن سياقتى. ودان كەيىن جەكسەنبى، سەنبىگە وراي الىس-جاقىننان قىدى­رىپ كەلگەن قو­ناقتار مەن تۋريستەر تاماشالاپ كور­گىسى كەلگەن الاڭنىڭ جارمەڭكە اي­عاي-شۋىنا «بولەنىپ» تۇرۋى ىڭعايسىز-اق. شىنىندا ازىق-تۇلىك قانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ٴۇي جانۋارلارىنا ارنالعان جەم-شوپكە دەيىن ساتىلىپ جاتقان جەردەن وركەنيەت پەن مادە­نيەت­تىڭ اۋى­لى الىس قوناتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى. ال الاڭ تورىندەگى ساۋ­لەتتى عي­ما­راتتار مەن بايدىبەك بابا­نى قامتىپ سۋرەتكە تۇسكىسى كەلەتىن قوناقتارعا «كەشىرىڭىزدەر، بۇگىن بىزدە جارمەڭكە ٴوتىپ جاتىر ەدى» دەپ قاي اكىم قالاي اقتالادى؟ تاراز قالاسى­نىڭ اكىمى ب.ورىنبەكوۆكە ساتۋشىعا دا، تۇتى­نۋ­شىعا دا قولايلى جار­مەڭ­كە وتكىزە­تىن ورىن تابۋ قيىن با الدە؟ سونىمەن، 6 اقپاندا وتكەن جار­­مەڭكەدە تارازدىقتار وزدەرىنە قاجەتتى ازىق-تۇلىككە 20 ملن.-نان استام تەڭگە جاراتىپتى. كوسەمالى ٴساتتىباي ۇلى. جامبىل وبلىسى. http://www.egemen.kz/27701.html

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!