قۇنى 42 تەڭگە تۇراتىن بەنزيندى قازاقستان كومىرىنەن وندىرۋگە بولادى

استانا. 10 ٴساۋىر. baq.kz - قازاقستاندا بولاشاقتا ەڭ جوعارى ساپالى بەنزين قۇنى 42 تەڭگە عانا بولۋى مۇمكىن! بۇعان ەلىمىز يننوۆاسيانىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزبەك، - دەپ جازادى aikyn.kz.

كەشە استانادا ۇيىمداستىرىلعان جيىندا ۇكىمەت وكىلدەرى مەن وتاندىق عالىمدار ەلىمىزدىڭ جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا «عىلىم مەن ٴوندىرىستىڭ ٴوزارا ارەكەتتەسۋى» ماسەلەلەرىن قارادى.

وتىرىستا ايتىلعانىنداي، «نۇرلى جول» باعدارلاماسىن عىلىمي-تەحنيكالىق قامتاماسىز ەتۋگە، ونىڭ نەگىزگى باعىتتارىنا - كولىكتىك-لوگيستيكالىق، يندۋستريالىق جانە ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا قازاقستان عالىمدارى كەڭ اۋقىمدا تارتىلاتىن بولدى.

- ٴبىز 2014 جىلى عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ٴبىرىنشى سيكلىن تامامدادىق، ول ٴۇش جىل بويى جۇزەگە اسىرىلعان ەدى. ونىڭ بارىسىندا بۇكىل قازاقستان بويىنشا 1 مىڭ 557 جوبا، 49 عىلىمي-تەحنيكالىق باعدارلاما اياقتالدى. تاياۋدا وسى عىلىمي-زەرتتەۋ جوبالارىنىڭ قورىتىندىلارى ارنايى جيناق بولىپ شىعادى. وندا ٴاربىر جوبا بويىنشا، يننوۆاسيالىق تەحنولوگياسىنىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن جاڭالىقتارى، تيىمدىلىگى مەن پايداسى جان-جاقتى سيپاتتالادى. بۇل جيناق-كاتالوگ بارلىق ٴىرى كومپانيالارعا جولدانادى. ەندىگى ماقسات - عىلىم مەن بيزنەستىڭ ٴوزارا ىنتىماقتاستىعىنىڭ ناقتى تەتىگىن ىسكە قوسىپ، ٴبىزدىڭ جوبالاردىڭ ناتيجەلەرىن، جەتىستىكتەرىن كاسىپورىندارعا ەندىرۋ، - دەيدى ٴبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ عىلىم كوميتەتى ٴتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى اماندىق تولەشەۆ.

بعم وتاندىق عالىمداردىڭ ونەرتابىستارى مەن جاڭا تەحنولوگيالارىنا ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى ارقىلى دا ينۆەستور ىزدەۋدى جوسپارلاپ وتىر. «مۇددەلى كاسىپورىن-كومپانيالاردى تاۋىپ، ولارمەن عىلىمي ازىرلەمەنى ارى قاراي وندىرىسكە قويۋ بويىنشا كەلىسىمشارتقا وتىرامىز. ٴبىز 49 عىلىمي-تەحنيكالىق باعدارلامانى ٴازىر ەتتىك، ولاردى وندىرىسكە ەندىرۋدى مەملەكەت، بيزنەسپەن «ەلۋ دە ەلۋ» قاعيداتى بويىنشا قارجىلاندىرادى. مۇنى تەحنولوگيالىق دامۋ جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىك قارايدى، وسى ماقساتتا ٴبىز وزىق جوبالارىمىزدى سولارعا تاپسىرامىز» دەدى ا.تولەشەۆ.

ونىڭ مالىمەتىنشە، بۇگىندە قازاقستاندا عىلىمعا بولىنگەن 45 ميلليارد تەڭگەدەي قارجىنىڭ تەك 20 پايىزى عانا «عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك كونسترۋكتورلىق ازىرلەمەلەرگە» ارنا تارتادى ەكەن. مينيسترلىك بۇل كورسەتكىشتى ارتتىرماق نيەتتە.

قازاقستاننىڭ يننوۆاسيا سالاسى قازىرگى كەزدە ەڭسەسىن تىكتەپ قانا قويماي، الەمدى مويىنداتۋعا، ٴتانتى ەتۋگە قۇلاش ۇرۋدا. مىسالى، وتاندىق فارماكولوگيا سالاسىنىڭ يننوۆاسيالىق ونىمدەرى بىرىنەن سوڭ ٴبىرى جاھاندىق نارىققا شىعۋدا. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ٴبىر اتاقتىسى - «ارگلابين» بولسا كەرەك. قازاقستاندىق بۇل پرەپاراتتىڭ «مي راگىن» ەمدەيتىنىن بەلارۋس مەديسينا ماماندارى انىقتاپ وتىر.

- ٴبىز ٴوز زەرتحانالارىمىزدا ىرگەلى زەرتتەۋلەر جۇرگىزەمىز، سونىمەن بىرگە، وتاندىق فارماسەۆتيكالىق سالاعا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى ەندىرۋگە، بىرەگەي دارى-دارمەك تۇرلەرىن وندىرۋگە باعىتتالعان قولدانبالى ازىرلەمەلەر جاسايمىز، - دەدى «فيتوحيميا» حالىقارالىق عىلىمي-وندىرىستىك حولدينگىنىڭ پرەزيدەنتى، پروفەسسور س.ادەكەنوۆ. - ٴبىز ٴوزىمىزدىڭ ٴتول شيكىزاتىمىزدى پايدالانامىز.

سەرعازى ادەكەنوۆ «تەحنولوگيالىق دامۋ جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىكتىڭ» قولداۋىنىڭ ارقاسىندا «ارگلابين» ومىرگە جولداما العاندىعىن جەتكىزدى: «وسى ۇلتتىق يننوۆاسيالىق قور قارجىسىنا ٴبىز قاراعاندى فارماسەۆتيكالىق زاۋىتىنىڭ ەكىنشى كەزەگىن سالىپ، ىسكە قوستىق. بۇگىندە قاناتىمىزدى جايىپ، ٴۇشىنشى كەزەگىن - «ساۋسالين»، «ساۋسوكوللين»، «اتەروليت» سەكىلدى ٴوز زەرتحانالاردا ازىرلەنگەن ٴبىر توپ جاڭا پرەپاراتتار ٴوندىرىسىن قولعا الدىق. بۇل دارى-دارمەكتەر كلينيكالىق سىناقتاردان ٴوتتى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىندە مەملەكەتتىك تىركەۋ بويىنشا قورىتىندى كەزەڭدەر اياقتالدى. بۇل دارىلەردىڭ ٴبىرىنشى پارتياسى ەندىگى كلينيكاعا ٴتۇستى».

كەلەر جىلى وتاندىق كاسىپورىن قازاقستاندىق وسى جاڭا دارىلەردى جان-جاققا لەك-لەگىمەن اتتاندىرا باستاماق. سۇرانىس قازىردەن تۇسۋدە ەكەن: «ساۋسوكوللين» گەپاتوپروتەكتورى مەن پارازيتتەرگە قارسى «ساۋسالين» ٴدارىسى ۇلكەن، ونەركاسىپتىك پارتيالارمەن رەسپۋبليكامىزدىڭ كلينيكالارىنا جەتكىزىلەدى. ٴبىز سولارمەن حالىقارالىق نارىققا شىعۋدامىز. اسىرەسە، چەحيا، يتاليا قازاقستاندىق پرەپاراتقا قىزىعۋشىلىق بىلدىرۋدە. كەشە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ وكىلدەرى كەلدى، ٴقازىر قاراعاندىدا»، دەدى ول.

«فيتوحيميا» باسشىسى وتاندىق فارماسەۆتيكانىڭ باعىن ەۋرازيالىق وداق اشقالى وتىرعاندىعىن ايتتى: «وتكەن جىلى ٴبىز «ارگلابيندى» بەلارۋستا تىركەتە الدىق. اكادەميك يوسيف زالۋسكيي باستاعان بەلارۋستىك ارىپتەستەرىمىز قازاقستاندىق پرەپاراتتىڭ ەمدىك قاسيەتتەرىنىڭ اۋقىمىن كەڭەيتتى: ولار ەندى «ارگلابيندى» «مي راگىن» ەمدەۋدە پايدالانۋدا» دەگەن س.ادەكەنوۆ فارماسەۆتيكا سالاسىن دا ينفراقۇرىلىم باعىتى بويىنشا «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنا قوسۋدى سۇرادى.

ال «كومىر حيمياسى جانە تەحنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ» يننوۆاسيالىق ونەرتابىسى بىرەر جىلدان سوڭ، مۇناي-گاز سالاسىنا باسەكەلەس بولا باستاۋى ىقتيمال.

- ٴبىز 2006 جىلى سارىادىر كومىر كەن ورىندارىن ساتىپ الدىق، - دەپ حابارلادى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ تەحنولوگياسىن ىلگەرىلەتۋشى «ون-ولجا» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى مارات نابيەۆ.

- سوندا وسى كەنىشتەن ٴونىمدى، ٴتيىمدى كاسىپورىن جاساۋ مىندەتى الدىمىزدا تۇردى. ٴبىز عالىمدارمەن بىرلەسىپ، «كومىردەن نە جاساۋعا بولادى؟» دەپ ويلاستىرا باستادىق. ينستيتۋت ديرەكتورى بولات تىلەۋحان ۇلىمەن بىرگە ەستونياعا بارىپ، تاقتاتاس-سلانەستەن بەنزين، ديزەلدى وتىن جانە مايلار الاتىن قوندىرعىنى كوردىك. ەكى جىلداي بۇرىن وڭتۇستىك افريكادا بولدىم، «سوسول» كومپانياسى كومىردەن 106 ٴونىم شىعارادى. ٴبىر عاجابى، وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىنىڭ بەنزين مەن ديزەلدى وتىنعا دەگەن قاجەتتىلىگىنىڭ 33 پايىزىن سول وتەيدى ەكەن!

قازاقستاندىق ونەرتاپقىشتاردىڭ دا مۇراتى بيىك. ازىرگە ولار تاجىريبەلىك-ونەركاسىپتىك قوندىرعىنى ىسكە قوسۋعا ازىرلەۋدە. ول كۇنىنە 800 كەلى كومىردى وڭدەيدى. «باستاپقىدا كومىردەن گاز-سينتەزىن الامىز، ارى قاراي بەنزين مەن ديزەلدى وتىن شىعارامىز. بىردەن ايتا كەتەيىك، ونىڭ وزىندىك قۇنى وتە تومەن بولادى: بەنزيننىڭ ٴليترى شامامەن 42 تەڭگە تۇرادى. كومىردەن «اركتيكالىق ساپاداعى» ديزەل شىعادى: 70 گرادۋسقا دەيىنگى ايازدا دا قاتپايدى. وسىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان قوعامدىق كولىكتەردىڭ وتىنىنىڭ قىستا قاتۋى كەسىرىنەن جولاۋشىلارىمەن بىرگە جولدا قالۋى سەكىلدى توتەنشە وقيعالار سانىن كەمىتە الادى» دەدى مارات اسكەن ۇلى. ول الداعى جىلدارى قازاقستاندا كومىر-حيميالىق كەشەن قۇرۋدى ويلاستىرىپ جاتقاندارىن جەتكىزدى.

- ەڭ باستىسى، ٴبىز الەمدە ٴبىرىنشى بولىپ فەرروقورىتپالاردى بالقىتۋ ٴۇشىن قاجەتتى كومىرلى-ونەركاسىپتىك ٴونىمدى ويلاپ تاپتىق. پاۆلوداردا جاسالاتىن «پرەزيدەنتتىك قورىتپا» - فەرروسيلي­كيالليۋمينيي ٴبىزدىڭ كومىردەن جاسالادى. وسى ٴونىمنىڭ ارقاسىندا پاۆلودارلىق زاۋىت 80 قاباتتىق «ٴابۋ-دابي پلازا» قۇرىلىسى بويىنشا تەندەردى جەڭىپ الدى: ونىڭ ارماتۋراسى ساپاسى جونىنەن رەسەيدىكىنەن دە، لاكشمي ميتتالدىڭ بولاتىنان دا، باسقا باسەكەلەستەرىنەن دە ۇزدىك بولىپ شىقتى! - دەپ ماقتانا مالىمدەدى مارات نابيەۆ.

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!