كوكونىسكە قارىق قىلاتىن قاراپايىم جوبا

قاراعاندى وبلىسىندا ايماق باسشىسى سەرىك احمەتوۆتىڭ تاپسىرۋىمەن باعانى تۇراقتاندىرۋ جانە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ 2011-2013 جىلدارعا ارنالعان ٴىس-شارالار كەشەنى ازىرلەنگەن بولاتىن. ٴۇييد مەملەكەتتىك باعدارلاماسى شەڭبەرىندە سالىنىپ بىتكەن اۋماعى 3 گەكتار، قۇنى 1 ميلليارد تەڭگە تۇراتىن جىلىجاي كەشەنى سول شارالاردىڭ ٴبىرى. وبلىس باسشىلىعىنىڭ ايتۋىنشا، ول الداعى ۋاقىتتا ٴوڭىردىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ٴتيىس.

جىلىجاي كەشەنىنىڭ جەو-3 جىلۋمەن قامتاماسىز ەتۋ كوزىنە جاقىن ورنالاسۋى، وندىرىلەتىن ٴونىمنىڭ ەكولوگيالىق تازالىعى، الدىڭعى قاتارلى الەمدىك تەحنولوگيالاردى قولدانۋى - اتالمىش جوبانىڭ باستى ارتىقشىلىقتارى دەۋگە بولادى. قازىرشە، كوكونىس قويمالارىن سالىپ، الەۋمەتتىك دۇكەندەر اشىلىپ جاتقانىمەن، كوكونىس باعاسىن اۋىزدىقتاۋ ماسەلەسى تۇبەگەيلى شەشىلدى دەپ ايتۋعا ٴالى ەرتە.
ماسەلەن، وتكەن ايدىڭ سوڭىندا قاراعاندىنىڭ بازارلارى مەن ساۋدا ورتالىقتارىندا كارتوپتىڭ كەلىسى 90 تەڭگەدەن، پياز - 110، قىرىققابات - 71، ٴسابىز - 92 تەڭگەدەن بولدى. رەسمي مالىمەتتەردە وسىلاي دەپ كورسەتىلگەنىمەن، كوپشىلىكتىڭ سۇرانىسىن جاباتىن ساۋدا ورىندارىندا باعا بۇدان ەداۋىر جوعارى. كەشە عانا بازاردى ارالاپ وتكەنىمىزدە كارتوپتىڭ 140 تەڭگەدەن، قىرىققابات - 80، قيار - 180، ٴسابىز - 100، پياز - 130 تەڭگەدەن تومەن تۇسپەگەنىن كوردىك.
بۇل تۇيتكىلدى شەشۋ ٴۇشىن نە ىستەۋگە بولادى؟ قارقارالى اۋدانىنا قاراستى ماتاق اۋىلىنىڭ تۇرعىنى، قىتايدان كەلگەن قانداسىمىز سلامبەك قيناياتتىڭ تىرلىگى وسى تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولى سياقتى كورىنەدى. «قارقارالى جاقتا ٴبىر ازامات قولدان جىلىجاي سالىپ، قيار مەن قىزاناقتان كەرەمەت مول ٴونىم الىپتى، سوناۋ قاراعاندىدان ىزدەپ كەلىپ اكەتىپ جاتقان كورىنەدى» دەگەندى بىلتىر ەستىگەن ەدىك. جاقىندا ارنايى ىزدەپ بارىپ كورىپ، تاڭعالىپ قايتتىق. جىلىجاي سالىپتى. 420 شارشى مەتر جەردى ٴبىر جارىم مەترلىك تەرەڭدىكتە قازىپ شىققان. ٴۇستىن قىتايدىڭ كۇن جىلۋىن وزىنە تارتاتىن ارنايى ماتەريالىمەن جاپقان. جىلىتقىش شامدار ورناتقان. بار بولعانى وسى. بىلتىرعى جىلدىڭ شىلدە ايىندا قۇرىلىسقا كىرىسىپ، تامىز ايىندا كوكونىس كوشەتىن وتىرعىزعان. ناتيجەسىندە قارا كۇزگە دەيىن ٴار شارشى مەتر جەردەن 70 كەلىدەن قيار، 40-45 كەلىدەن قىزاناق الىپتى.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، تابيعاتى قاتاڭ ارقا وڭىرىندە ادەتتە ٴبىر شارشى مەتر جەردەن 15 كەلى قيار الۋعا بولادى. كەيبىر ۇزدىك دەگەن سورتتاردى دا كوردىك، ولار مىقتاعاندا 20-25 كەلىدەن بەرەتىنى جازىلعان. قىزاناقتىڭ ۇزدىك سورتتارىنان 10-15 كەلىدەن ٴونىم الۋعا بولادى ەكەن.
- كۇنكورىستىڭ باسقا ٴتۇرى بولماعاسىن، قىتايلاردان كورگەن وسى كاسىپتى قولعا الىپ كورسەم دەپ ويلانىپ، جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ٴۇشىن قاراجات ىزدەستىردىم. تابانىمنان توزىپ، بارماعان جەرىم، قاقپاعان ەسىگىم جوق. ەش قايران بولمادى. سوسىن، قولىمداعى ازىن-اۋلاق ۇساق مالىمدى ساۋدالاپ، وعان قوسا قىتايداعى تۋىستارىمنىڭ مۇلىكتەرىن كەپىلگە قويىپ، قارىزعا وسى جابدىقتاردى الىپ كەلدىم. ايتەۋىر ەڭبەگىم اقتالىپ جاتىر. سوعان شۇكىر، - دەيدى ول.
سلامبەكتىڭ ەندىگى ارمانى وسى جوبانى جانداندىرۋ. «شىركىن، قارجىلاندىراتىن ادام بولسا، مەن وسى جوبانى كەڭەيتەر ەدىم. ٴسويتىپ، ٴوڭىردى ارزان كوكونىسپەن قامتىپ قانا قويماي، قوسىمشا جۇمىس ورىندارىن دا اشار ەدىم. ول ٴۇشىن ازداپ دەمەپ جىبەرسە بولعانى. ٴبىراق ٴۇمىتىم از. جىلىجايدىڭ اتاعى جايىلعاننان باسشىلار ٴجيى كەلەدى. بارلىعى «تاماشا ەكەن! قارجىلاندىرامىز. قولدايمىز. ٴارى قاراي دامىت» دەيدى. سولاي دەيدى دە ٴىز-تۇزسىز كەتەدى» دەيدى.
وبلىستا ٴۇۇيد باعدارلاماسى بويىنشا سالىنعان جىلىجايدا ماماندار ٴاربىر شارشى مەتردەن 60 كەلىگە دەيىن قيار الۋعا بولاتىنىن ايتقان. «بۇل-ادەتتەگى جىلىجايلارداعى كورسەتكىشتەن 4 ەسە كوپ. مۇنداي جەتىستىككە ٴبىز سوڭعى تەحنولوگيالاردى، مينەرالدىق سۋبستراتتاردى، تامشىلاتا سۋعارۋ ٴادىسىن پايدالانۋ ارقاسىندا قول جەتكىزەمىز» دەگەن ولار. ال سلامبەك ٴبىر شارشى مەتردەن 70 كەلى قيار الدى. حيميالىق تىڭايتقىش پايدالانباستان، تامشىلاتا سۋعارماستان. «ارىق ارقىلى اعىزىپ سۋعاردىم، ال تىڭايتقىش رەتىندە قوي، سيىر، جىلقى تەزەكتەرىن ارالاستىرىپ پايدالاندىم. بار بولعانى وسى» دەيدى ول.
قولداۋدان كۇدەر ۇزگەن سلامبەك «ٴوز قوتىرىن ٴوزى قاسىعاندى» ٴجون دەپ تاپسا كەرەك. تاپقان-تايانعانىن ىسكە جاراتىپ، بيىلعى جىلى اۋماعى 720 شارشى مەترلىك تاعى ٴبىر جىلىجاي قۇرىلىسىنا كىرىسىپ كەتىپتى. ەلىمىزدە ونداي جاندار قانشاما؟ بيلىك وسىنداي قاراپايىم جوباعا قارجى سالسا عوي، شىركىن! حالىق كوكونىسكە قارىق بولىپ، باعا دا وز-وزىنەن تۇراقتانار ەدى.
قامبار احمەتوۆ
قاراعاندى وبلىسى

http://www.aikyn.kz/index.php؟option=com_content&task=view&id=8372&itemid=32

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!