قازاق قانتى باسەكەگە نەگە توتەپ بەرە المادى؟

«وتاندىق قانت سەكتورىنداعى كاسىپورىندار ٴوز جۇمىسىن توقتاتپاقشى. سوعان سايكەس، قىزىلشا سالاسىندا جۇمىس ىستەپ جاتقان شارۋا قوجالىقتارىن قوسپاعاندا، زاۋىتتارداعى 6 مىڭ ادام جۇمىسسىز قال­ماق. وعان باستى سەبەپ – كەدەن وداعى اياسىنداعى مىقتى باسەكەلەستىك». بۇل تۋرالى كەشە «اقجول» ساياسي پارتياسىنىڭ باسشىلىعىمەن الماتى وبلىسى ۇزىناعاش اۋىلىندا وتكەن «اۋىل­ ­شارۋاشىلىعى ٴونىمىن ٴون­ٴدىرۋ­شىلەردى قولداۋ» اتتى ٴدوڭ­گەلەك ۇستەل بارىسىندا قر قانت ٴجان­ە قىزىلشا وندىرۋشىلەرى قاۋىم­داس­تىعىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى الديار جولدىبەكوۆ مالىمدەدى.

«قازاقستاندىق زاۋىتتار جىل بويىنا كونسەرۆاسيادا تۇردى. ياعني، جۇمىس ىستەگەن جوق. سوعان سايكەس، زاۋىتتىڭ جۇمىسشىلارى دا، قىزىلشا وسىرۋمەن اينالىساتىن شارۋالار دا ٴناپاقاسىز قالدى. بۇعان باستى سەبەپ – بيىل رەسەيدە قىزىلشانىڭ رەكوردتىق كورسەتكىشتە جينالىپ الىنۋى. سوعان سايكەس، قانتتىڭ ٴوندىرىس كولەمى دە ولاردا وتە جوعارى بولدى»، – دەيدى ا.جولدىبەكوۆ.

ماماننىڭ ايتۋىنشا، رەسەيدە جىلىنا وندىرىلەتىن قانت كولەمى 3-4 جىل بويىنداعى ٴبىزدىڭ تۇتىنىسىمىزدىڭ دەڭگەيىنەن دە اسىپ تۇسەدى.

«رەسەيدە جىل بويىنا قانتتى تۇتىنۋ دەڭگەيى 5،2 ملن توننانى قۇرايدى. ال قىزىلشادان الىناتىن قانتتىڭ ٴوندىرىسى – 4،5 ملن توننا. رەسەي ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ باسىندا-اق 2،5 ملن توننا قانت ٴوندىرىپ تاستادى. ال بۇل – قازاقستاندىق قانتتى تۇتىنۋشىلاردىڭ 3-4 جىلدىق كولەمىنەن دە اسىپ تۇسەتىن كورسەتكىش»، – دەيدى ەلىمىزدەگى قانت جانە قىزىلشا وندىرۋشىلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى.

اتالعان قاۋىمداستىقتىڭ كەلتىرگەن دە­رەگى بويىنشا، رەسەيلىك قانتتىڭ وزىندىك قۇنى – 35 تەڭگە، ال قىزىلشادان الىناتىنى 18 تەڭگەنى قۇرايدى. ال نارىققا وتكىزۋ­دەگى وسى تاۋاردىڭ 1 كەلىسىنىڭ باعاسى 21 رۋبلگە تەڭ كەلەدى. ٴارى سوڭعى كەزدەرى مۇندا قاتتى ار­زانداۋ بولعان. ارنايى ەسەپ كورسەتىپ وتىر­عانداي – 45 پايىزعا. وسىدان-اق وتاندىق قانت ٴوندىرىسىنىڭ باعا جاعىنان رەسەيلىك باسە­كە­لەستىككە توتەپ بەرە المايتىنىن انىق باي­قاۋعا بولادى. ٴارى وتاندىق قانت سالاسى قا­جەتتى شيكىزاتتىڭ 90 پايىزىن يمپورتتان الاتىنىن ەستەن شىعارماعان ٴجون. ناق وسى ماسەلە دە اتالعان سەكتورعا ۇلكەن اۋىرتپالىق سالىپ وتىر. جوعارىدا اتالعان جايلاردى ەسكەرە كەلە، ەلىمىزدىڭ قانت جانە قىزىلشا وندىرۋشىلەرى قاۋىمداستىعى ۇكىمەتتەن ٴقازىر ٴحالى مۇشكىل كۇيدەگى قانت سەكتورىن تۇراق­تاندىرۋعا اتسالىسىپ، مىنانداي شارالاردى قولدانۋدى سۇرايدى:

– بىرىنشىدەن، قانتتىڭ قوسىمشا قۇن سالىعى مولشەرلەمەسىن ٴۇش جىل بويىنا نولگە تەڭەۋ;

– ەكىنشىدەن، ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر­ٴدىڭ وسى سالا كاسىپورىندارىنا ۇسىنىپ وتىر­عان نەسيە سىياقىسى مولشەرلەمەسىن تومەن­دەتۋ;

– ۇشىنشىدەن، شيكىزاتتى تاسىمالداۋدا­عى ٴتاريفتى سۋبسيديالاۋ مۇمكىندىگىن قاراس­تىرۋ;

– تورتىنشىدەن، ٴوندىرىس شىعىنىن، اتاپ ايتقاندا، تابيعي گاز، كومىر جانە مازۋتقا كە­تەتىن شىعىندى سۋبسيديالاۋ جايىنا كوڭىل ٴبولۋ.

سونداي-اق سالالىق قاۋىمداستىقتىڭ تاراتقان مالىمەتى بويىنشا،قانت وندىرىسىنە كەتەتىن شىعىنداردا دا ۇلكەن ايىرما بار ەكەن. ماسەلەن، رەسەيدىڭ ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانك­تەرى وسى سالا كاسىپكەرىنە ۇسىناتىن نە­سيە سىياقىسىنىڭ مولشەرلەمەسى 9 پايىزدى قۇراسا، بىزدەگى بۇل باعىتتاعى ەڭ ارزان نەسيە – 13%. تەمىرجول تاسىمالىنىڭ 1 تونناعا شاق­­قانداعى ٴتاريفى رەسەيدە 27 دوللار بول­سا، بىزدىكى ولاردان 90 دوللارعا قىم­بات ەكەن، ياعني – 115 دوللار. قانت ٴون­ٴدىرۋ­­شىلەرگە سا­لى­­نا­تىن قوسىمشا قۇن سالى­عى سولتۇستىك كور­ٴشى­لەرىمىزدە ارنايى تومەن­دە­ٴتىلىپ، 10 پايىز­دى قۇراسا، بىزدە ول –12 پايىز، ٴارى وعان كە­ٴلىسىم­شارت­تاردى تىركەۋ كەزىندە سالىناتىن قو­سىم­­شا سالىقتاردى تاعى قوسىڭىز. سون­دىقتان بىزدە وندىرىلەتىن قانت كورشىلەرىمىزگە قارا­عاندا قىمبات بولادى. ارينە، مۇنداي جاعدايدىڭ مەملەكەتتىڭ ارالاسۋىنسىز ٴبىر شەشىمىن تابۋى قيىن ەكەنى بەلگىلى.

اۆتور: كامشات ساتيەۆا

http://alashainasy.kz/economica/28367/

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!