داعدارىسقا قارسى ساياسات تيىمدىلىگىن كورسەتتى

ٴتىپتى ٴوسىمنىڭ داعدارىسقا دەيىنگى كورسەتكىشتەرىن دە قالپىنا كەلتىردى. ەكونوميكانىڭ تۇراقتى ٴوسىمى 2010 جىل بويى ٴوز قارقىنىن باسەڭسىتكەن ەمەس. ەل ەكونوميكاسى داعدارىستان قۇتىلىپ قانا قويماي، ودان كەيىنگى كەزەڭدە دە ارى قاراي دامۋدىڭ ماڭىزدى العىشارتتارىن قامتاماسىز ەتە الدى. سوڭعى دەرەكتەرگە قاراعاندا، 2010 جىلعى ىشكى جالپى ٴونىم كولەمى 2009 جىلمەن سالىستىرعاندا 7،0 پايىزعا ارتقان ەكەن. ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكو­نو­ميكالىق دامۋى مەن مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ ورىندالۋىنا قاتىستى وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىلارىنا قاراعاندا، ٴىجو-نىڭ ىشكى ماز­مۇنىنداعى تاۋار ٴوندىرىسى 5 پايىزعا، قىزمەت كورسەتۋ 6 پايىزعا ٴوستى. اري­نە، ٴىجو-نىڭ وسۋىنە ونەركاسىپ سا­لاسىنداعى جويقىن ٴوسىم ايتار­لىقتاي اسەر ەتتى. وتكەن جىلى اسقان بەلسەندىلىك بايقاتقان ونەركاسىپ، ساۋدا-ساتتىق جانە كولىك قىزمەتتەرى سياقتى سالالار ٴىجو ٴوسىمىنىڭ 70 پايىزىن قامتاماسىز ەتىپتى. ەكونوميكانى ٴارتاراپتاندىرۋ تۇرعىسىنان العاندا دا، ىشكى جالپى ٴونىم قۇرىلىمىندا وڭ وزگەرىستەر بارشىلىق. مۇندا وڭدەۋ ونەر­كاسىبىنىڭ ۇلەسى جىل قورىتىندىسى بويىنشا 11،5 پايىزدى قۇراعان. كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدانىڭ ۇلەسى دە ايتارلىقتاي ٴوسىپ وتىر. اۋىز تولتىرىپ ايتا الاتىن تاعى ٴبىر ناتيجە - ونەركاسىپ، اۋىل شارۋا­شىلىعى، كولىك، قۇرىلىس، باي­لانىس سياقتى التى نەگىزگى سالا بويىن­شا ەسەپتەلەتىن قىسقا مەرزىم­دىك ەكونوميكالىق ينديكاتور وتكەن جىلى 2009 جىلمەن سالىستىرعاندا 107،1 پايىزعا كوتەرىلگەن. ارينە، بارلىق ەلدە ەكونومي­كانىڭ وسىمىنە ىقپال ەتەتىن سىرتقى جانە ىشكى فاكتورلار بولادى. جالپى، وتكەن جىلى الەمدىك ەكو­نوميكانىڭ بويىنا قان جۇگىرە باس­تادى، سىرتقى سۇرانىس تا قالپىنا كەلىپ، الەمدىك نارىقتاردا قۋات كوز­دەرى مەن مەتالداردىڭ باعا­لارى تۇراقتالدى. بۇل ٴوز كەزەگىندە قازاقستاندىق تاۋار ەكسپورتىنىڭ ٴوسىمىن قامتاماسىز ەتتى. 2010 جىل­دىڭ باسى مەن سوڭىنا دەيىن قا­زاقستاننىڭ رەسەي جانە بەلو­رۋس­سيا­مەن اراداعى تاۋار ەكسپورتى ٴوزا­را ساۋدا-ساتتىقتى قوسقاندا 59،2 ميلليارد دوللاردى قۇراپ، 2009 جىلمەن سالىستىرعاندا ٴتىپتى 37،1 پايىزعا كوتەرىلدى. ەكونو­ميكامىزعا وڭ اسەر ەتكەن تاعى ٴبىر سىرتقى فاكتور - قازاقستانمەن ساۋدا-ساتتىق سالاسىنداعى سەرىكتەس ەلدەردە دە بەلسەندىلىكتىڭ ارتقانى. وسىنىڭ ارقاسىندا وتاندىق ەكس­پورتقا سۇرانىس كۇشەيدى. حالىق­ارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ باعا­لاۋىنشا، 2010 جىلى اقش ىشكى جالپى ٴونىمىنىڭ ٴوسىمى 2،8 پايىزدى قۇرادى. ال 2009 جىلى بۇل ەلدەگى ٴىجو ٴوسىمى 2،6 پايىزعا تومەندەگەن بولاتىن. ەۋرووداق ەلدەرىنىڭ ەكو­نوميكاسى 1،8 پايىزعا وسسە، قىتايدا 10،3، رەسەيدە 4 پايىزدىق ٴوسىم بايقالدى. ال ىشكى فاكتورلاردىڭ ارا­سىندا ٴبىرىنشى كەزەكتە ىشكى نارىقتاعى سۇرانىستىڭ قالپىنا كەلۋى اتالۋدا. ىشكى سۇرانىس ەكو­نوميكا ٴوسىمىنىڭ جوعارى قارقىنىن قامتاماسىز ەتۋگە سەپتىگىن تيگىزدى. ىشكى سۇرانىستىڭ جاندانۋىنا تۇتىنۋشىلاردىڭ كوبەيگەنى اسەر ەتتى. تۇتىنۋ كولەمى 2010 جىلدىڭ تو­عىز ايىندا 7،1 پايىزعا وسكەن، ونىڭ ىشىندە تۇرمىستىق تۇتىنۋ 8،5 پايىزعا، مەملەكەتتىك باسقارۋ ور­گاندارىنىڭ تۇتىنۋ كولەمى 2،4 پايىزعا كوتەرىلگەن. وسى فاكتوردىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋىنا اسەر ەتۋى 2010 جىلدىڭ سوڭعى توقسانىندا دا جالعاستى. 2010 جىلى ەلىمىزدىڭ رەسەي مەن بە­لورۋسسيانى قوسقانداعى تاۋار يم­پورتى 29 760 ميلليون دوللارعا جەت­تى. بۇل - 2009 جىلمەن سالىس­-تى­ر­عاندا 4،8 پايىزعا ارتىق. سو­نىمەن بىرگە تۇتىنۋشىلىق تاۋار­لار يمپورتىنىڭ دا وسكەنى بايقا­لادى. ماسەلەن، وتكەن جىلى ەت يمپورتى 2009 جىلمەن سالىس­تىرعاندا 54،6 پايىزعا وسكەن. شاي 22،3 پايىزعا، قانت يمپورتى 37،3 پايىزعا ٴوسىپتى. الايدا، تۇتىنۋ­شىلىق سۇرانىستىڭ وسكەنى، ىشكى ساۋ­دا-ساتتىق كولەمدەرى مەن تۇتىنۋ­شىلىق يمپورتتىڭ ارتۋى حالىقتىڭ اقشالاي تابىسىنىڭ ايتارلىقتاي كوبەيگەنىمەن بايلانىستى. سونىمەن بىرگە ەڭبەك نارىعىنداعى جاعداي­دىڭ دا تۇزەلىپ كەلە جاتقانىن ايتۋعا بولادى. ماسەلەن، 2010 جىلى حالىقتىڭ ورتاشا نومينالدىق اقشالاي تابىسى 2009 جىلمەن سالىستىرعاندا 13،9 پايىزعا ٴوستى. ەڭبەك نارىعىنداعى جاعدايعا كەلسەك، 2010 جىلدىڭ جەلتوق­سانىندا ەكونوميكا سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتار سانى الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا 2،6 پايىزعا ٴوسىپ، 8،1 ميلليون ادام­دى قۇراعان. ال ەلدەگى جۇمىسسىزدار سانى سول كەزدەگى دەرەكتەرگە سايكەس، 477،7 مىڭ ادامدى قۇراپتى. ٴبىراق جۇمىسسىزدار سانى 2009 جىلمەن سالىستىرعاندا 55،2 مىڭ ادامعا ازايعان. جالپى، ەلدەگى جۇمىس­سىز­دىڭ دەڭگەيى 2010 جىلدىڭ جەل­توقسانىندا 6،3 پايىزدان 5،5 پايىز­عا دەيىن تومەندەپتى. ال مەملەكەتتىك تۇتىنۋعا كەلسەك، الەۋمەتتىك سالاداعى، ٴبىلىم بەرۋ، مادەنيەت جانە تاعى ٴبىرقاتار سالا­لارداعى مەملەكەتتىك شىعىنداردى ارتتىرۋ جونىندەگى ەلدە جۇرگىزىلىپ وتىرعان ساياساتقا بايلانىستى تاۋار مەن قىزمەت تۇرلەرىنە دەگەن سۇرا­نىس اياسى كەڭەيدى. سونىمەن قاتار ىش­كى نارىققا باعىتتالعان ەكو­نو­ميكا سەكتورلارىن، ەڭ الدى­مەن اگروونەركاسىپ سەكتورىن، تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق جانە كولىك-كوم­مۋنيكاسيا سالالارىن قالپىنا كەل­تىرۋ مەن ارى قاراي دامىتۋ جو­نىندەگى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان باعدارلامالاردىڭ ەسەبىنەن دە ىشكى سۇرانىس قامتاماسىز ەتىلىپ وتىر­­دى. تاعى ٴبىر ايتا كەتەرلىگى، 2010 جىلى مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ شى­­عىندارى الدىڭعى جىلمەن سا­لىس­تىرعاندا 22،6 پايىزعا كو­بەي­گەن. بۇل شىعىنداردىڭ باسىم بولى­گى الەۋمەتتىك كومەك پەن الەۋ­مەتتىك قامتاماسىز ەتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشى­لىق، مادەنيەت، سپورت، تۋريزم جانە اقپاراتتىق كەڭىستىك سالالارىنا بو­لىنگەن قارجىنىڭ كوبەيۋى ەسەبى­نەن بولىپ وتىر.باستى ماقسات - باعالاردى ىرىقتاندىرۋ ايتپاقشى، انتيداعدارىستىق سيپاتتاعى ٴتيىمدى شارالار ىشكى نا­رىقتاعى باعالاردىڭ كۇرت كوتەرى­لۋى­نە جول بەرمەدى. وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، ينفلياسيا 7،8 پايىز دەڭگەيىندە قالىپتاستى. (2009 جىلى - 6،2%). ينفلياسيانى جوسپارلى ٴدالىز ىشىندە ساقتاپ تۇرۋ ٴۇشىن مەملەكەتتىك ورگاندار، استانا مەن الماتى قالالارىنىڭ اكىم­دىكتەرى ٴبىرقاتار كەشەندى شارالاردى جۇزەگە اسىرعان. ازىق-تۇلىك قاۋىپ­سىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماق­ساتىندا ۇكىمەت الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 18 ٴتۇرلى تاۋارلار توبىنىڭ ٴتىزىمىن بەكىتتى. بۇل تاۋارلاردىڭ ٴوندىرىسى، تۇتىنىلۋى جانە باعاسىنىڭ قالىپتاسۋىنا بايلانىستى ارنايى مو­نيتورينگ جۇرگىزۋ جەرگىلىكتى اتقارۋ­شى ورگاندارعا جۇكتەلگەن بو­لاتىن. نەگىزگى ەكسپورتتاۋشى ەلدەردە مايلى جانە ٴداندى دا­قىلدار تەرىمىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى شيكىزاتتىڭ سىرتقا كەتۋى مەن ىشكى نارىقتاعى دەفيسيت­تىڭ الدىن الۋ ٴۇشىن ٴارى دايىن ٴونىم باعاسىنىڭ قىمباتتاپ كەتۋى قاۋپىنە بايلانىستى ۇكىمەت ٴبىرقاتار مايلى جانە ٴداندى داقىلداردىڭ ەكسپور­تىنا جارتى جىلدىق مەرزىمدەگى تىيىم ەنگىزدى. جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر تاراپىنان وندىرۋشىلەردىڭ ٴونىمىن تىكەلەي ساتاتىن ٴارى ارەندالىق اقى تولەنبەيتىن كوممۋنالدىق ازىق-تۇلىك بازارلارىنىڭ سانى كوبەي­تىلدى. «قازاگرو» اق تاراپىنان قارجىلاندىرىلاتىن جوبالاردىڭ ىشىندە تاۋارلى ٴسۇت فەرمالارى، كوكونىس قويمالارى مەن جىلىجاي قۇرىلىسىن كوزدەيتىن ينۆەس­تيسيالىق جوبالارعا باسىمدىق بەرىلدى. ۇن مەن نان، ماكارون ونىمدەرىنىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا «ازىق-تۇلىك كور­پورا­سياسى» ۇك» اق قوسىمشا استىق سا­تىپ الىپ، ونى ٴتيىستى وڭىرلەرگە بە­كىتىلگەن باعامەن جەتكىزىپ وتىردى. ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورى وتاندىق ەكونوميكاعا جايلى اسەر ەتكەن سىرتقى جانە ىشكى فاك­تورلارعا بايلانىستى ەكونوميكا سا­­لالارىندا دا وڭ وزگەرىستەر باي­قالدى. جىل ىشىندە ونەركاسىپ ٴون­دىرىسىنىڭ كولەمى 10 پايىزعا ٴوستى. بۇ­عان ەلدەگى يندۋستريالاندىرۋ كار­تاسىنا ەنگەن جاڭا ٴوندىرىس ورىن­دارىنىڭ اشىلۋى دا اسەر ەتتى. 2010 جىلى كومىر ٴوندىرىسى 9،9 پايىز­عا ٴوسىپ، 110،8 ميلليون توننا­نى قۇراسا، تەمىر رۋداسىنىڭ ٴوندىرىسى - 7 پايىزعا (50،4 ميلليون توننا)، مىس رۋداسىنىڭ ٴوندىرىسى 3،6 پايىز­عا (31،7 ميلليون توننا) ٴوستى. رەسپۋبليكاداعى مۇناي ٴوندىرۋشى كومپانيالار 2010 جىلدىڭ 12 ايىن­دا 79517،7 مىڭ توننا مۇناي مەن گاز كوندەنساتىن وندىرگەن. قا­زاقستان ٴۇشىن ەڭ ماڭىزدى جوبالار قاتارىنا جۇمىس ىستەپ تۇرعان ەكى ٴىرى جوبا - تەڭىز جانە قاراشىعاناق كەنىشتەرى كىرەدى. مۇناي مەن گاز ەكسپورتىنىڭ كولەمى 2010 جىلى 71،2 ميلليون توننانى قۇرادى. سوڭ­عى دەرەكتەرگە سايكەس، وتاندىق مۇ­ن­اي وڭدەۋ زاۋىتتارى 2010 جىل قو­رىتىندىسى بويىنشا 13،7 ميلليون توننا مۇناي وڭدەگەن. سونىمەن قاتار ونەركاسىپ سا­لالارىن دامىتۋ باعىتىندا دا ٴبىر­قاتار شارالار جۇزەگە اسىرىلدى. كومىر ٴوندىرىسى سالاسىندا 2010 جىل بويى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا قولدانىستاعى شاحتا­لار مەن كارەرلەر قورىن مودەر­ني­زاسيالاۋ، كومىر ٴوندىرۋ تەحنيكاسى مەن تەحنولوگياسىن جەتىلدىرۋ با­عىتىنداعى شارالار جۇزەگە اسى­رىلدى. ال مۇناي سالاسىندا قاشا­عان كەنىشىن يگەرۋ جۇمىستارى جال­عا­سىن تاپتى. قۇرمانعازى، ٴتۇپ-قا­را­عان، اتاش، جامباي، يۋجنىي-يۋج­نوە، زابۋرۋنە، جەمچۋجينى تەڭىز جوبالارىندا بارلاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. سونىمەن قاتار قا­زاقستان - قىتاي، كاسپيي قۇبىر كون­سورسيۋمى، قازاقستاندىق كاس­پيي تاسىمال جۇيەسى، ەسكەنە - قۇ­رىق مۇناي قۇبىرلارى ارقىلى سىرت­قا مۇناي تاسىمالداۋ مار­شرۋت­تارى ٴارتاراپتاندىرىلۋدا. كوگىلدىر وتىن سالاسىندا دا كوڭىل كونشىتەتىن ىستەر قولعا الىندى. 2010 جىلدىڭ 21 جەلتوقسانىندا يندۋستريالان­دىرۋ كارتاسىنا ەنگەن 80 يندۋس­تريالىق جوبانىڭ تانىستىرىلىمى اياسىندا قازاقستان رەسپۋبلي­كا­سىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن «بەينەۋ - بوزوي - شىمكەنت» گاز قۇبىرىنىڭ قۇرىلىسى باستالىپ، «بوزوي» كوم­پرەسسورلىق ستانساسىنىڭ ىرگەتاسى قا­لاندى. ال 2010 جىلدىڭ قازان ايىندا «قازاقستان - قىتاي» گاز قۇ­بىرىنىڭ ٴبىرىنشى بولىگىنىڭ قۇ­رىلىسى اياقتالدى. اقتوبە وبلى­سىن­داعى «تامدى - پاۆلوۆكا - قاي­نار» گاز قۇبىرى مەن قوستاناي وب­لى­سىنداعى «پەرەلەسكي - دەنيسوۆ­كا» ماگيسترالدىق گاز قۇبىرى جو­با­سىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ارقا­سىن­دا ەكى وبلىستا 17 مىڭ ادام تۇ­را­تىن ٴۇش ەلدى مەكەنگە گاز تار­تىل­دى. قۇرىلىس يندۋسترياسى سالاسى مەن قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ٴوندىرىسىن دامىتۋ باعدارلاماسىن جۇ­زەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە 2010 جىلى مەتالل ەمەس مينەرالدىق ونىم­دەر ٴوندىرىسى 49،7 پايىزعا ٴوستى، رە­زينكا جانە پلاستماسسا ونىمدەرى - 48،4%. وتكەن جىلى بۇل سالادا جال­پى قۇنى 86،1 ميلليارد تەڭگەنى قۇ­رايتىن 27 جوبا جۇزەگە اسىرىل­عان. حيميا ونەركاسىبىن دامىتۋ جو­نىندەگى باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە، 2010 جىلدىڭ 12 ايىندا حيميا ونىمدەرىنىڭ ٴوندىرىسى 102،4 ميلليارد تەڭگەگە ٴوسىپ، 2009 جىلمەن سالىستىرعاندا 37،1 پايىز­عا كوتەرىلدى. قازاقستاننىڭ 2010 - 2014 جىلدارعا ارنالعان يندۋست­ريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ اياسىندا تاۋ-كەن - مەتاللۋرگيا سالاسىنداعى 43 جوبانىڭ ىشىنەن جالپى قۇنى 305،6 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن 23 جاڭا ٴوندىرىس ورنى ىسكە قوسىلدى. بۇل مەتاللۋرگيا ونەركاسىبى ٴون­دىرىسىنىڭ كولەمىن بىردەن 10،2 پايىز­عا ارتتىردى. 2010 جىلدىڭ جەل­توقسان ايىندا پاۆلودارداعى «كاۋستيك» اق كاسىپورنىندا جۇر­گىزىلگەن مودەرنيزاسيانىڭ ارقا­سىندا ٴحلور-سىلتى ونىمدەرىن شىعارا­تىن زاۋىت اشىلدى. ماشينا قۇراستىرۋدا 2010 جىل­دىڭ قاڭتار-جەلتوقسان ارالىعىندا ٴوندىرىس كولەمى 342،5 ميلليارد تەڭ­گەنى قۇراپ، 2009 جىلمەن سا­لىس­تىرعاندا 58،6 پايىزعا ٴوستى. ين­دۋستريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ ايا­سىندا 2010 جىلى جالپى قۇنى 53،2 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن 15 جوبا ىسكە قوسىلدى. جەڭىل ونەركا­سىپتىڭ شىعارعان ٴونىم كولەمى 30،4 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەن. ٴقازىر يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ ايا­سىندا جەڭىل ونەركاسىپ سالاسىنداعى 4 جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا. سونىمەن قاتار وتكەن جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلەكتر ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ جونىندەگى 2010 - 2014 جىلدارعا ارنالعان باع­دارلاماسى بەكىتىلدى. ال 2010 - 2014 جىلدارعا ارنالعان ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا وسى ەلەكتر ەنەرگە­تيكاسى سالاسى بويىنشا جالپى قۇ­نى 753 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايتىن 13 جوبا جۇزەگە اسىرىلا باستادى. ايدىن ولجايەۆ http://www.aikyn.kz/index.php؟option=com_content&task=view&id=6452&itemid=2

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!