بىرەگەي زاۋىت

استانا. 22 قاڭتار. baq.kz - تابانىمىزدىڭ استىندا تالاي بايلىق جاتىر. قازىپ ال دا، پايداڭا جاراتا بەر. ٴبىراق بۇل ايتۋعا عانا وڭاي دۇنيە. قارا جەردەن قوپارىپ الىپ، ونى قورشاعان ورتاعا زالالىن كەلتىرمەي ٴوندىرىپ، ابدەن ٴيىن قاندىرىپ وڭدەپ بارىپ قانا، نارىققا شىعارا الاسىڭ. ماشاقاتى كوپ، قيامەتى باسىم مۇنداي ٴوندىرىستىڭ جۇمىسىن ٴوز باسىنان وتكەرگەندەر عانا جاقسى تۇسىنەتىن شىعار. دەگەنمەن، كەيىنگى جىلدارى وندىرىسكە جاڭا تەحنولوگيالار ەنىپ، زاماناۋي جابدىقتارمەن قامتىلعاسىن جۇمىستىڭ دا ەداۋىر جەڭىلدەگەنى بايقالادى.

وسىدان ٴۇش جىل بۇرىن جاڭاقورعان اۋدانىنداعى «سكز-u» كۇكىرت قىشقىل زاۋىتى ٴوز جۇمىسىن باستادى. ىسكە قوسىلعاننان باستاپ ٴوندىرىستىڭ جۇمىسىن ورگە سۇيرەپ، شاش-ەتەكتەن پايدا اكەلەتىنىن دالەلدەدى. ماسەلەن، زاۋىت جىلىنا 500 مىڭ توننا كۇكىرت قىشقىلىن شىعارادى. مۇنداي الىپ ٴوندىرىس ورنى ايماق ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ وتىر دەي الامىز. باسقاسىن ايتپاعاننىڭ وزىندە، ٴبىر زاۋىتتىڭ ٴوزى 300 ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. ونىڭ جارتىسىنان استامى جەرگىلىكتى تۇرعىندار ەكەنىن ەسكەرسەك، قانشاما ادامنىڭ ەكى قولعا ٴبىر كۇرەك تاپقانىن بايقايمىز. بۇل ٴوزى قازاقستانداعى نەكەن-ساياق زاۋىتتاردىڭ ٴبىرى دەسەك بولادى. سەبەبى، ٴوندىرىس ورنىندا فرانسيانىڭ «generaj electric» كومپانياسىنىڭ تۋربوگەنەراتورى ارقىلى 18 مۆت-تىق ەلەكتر قۋاتى وندىرىلەدى. كاسىپورىنعا قاجەتتى ەنەرگيانىڭ ارتىعى، اۋدان حالقىنىڭ يگىلىگىنە بەرىلەدى. زامانا ۇدەرىسى جاڭا تەحنولوگياعا كوشكەن ۋاقىتتا مۇنداي مۇمكىندىك جەرگىلىكتى تۇرعىندار ٴۇشىن زور جەتىستىكتەرگە جول اشارى انىق.

اتالعان زاۋىت يندۋستريالىق-ين­نوۆا­سيالىق باعدارلاما بويىنشا قارجى­لاندىرىلدى. جوبانىڭ جالپى قۇنى 32،5 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. بەلگىلەنگەن جوسپارعا سايكەس زاۋىت 2012 جىلى 497،4 ميلليون تەڭگەنىڭ، ال 2013 جىلى 1704،5 ميلليون تەڭگەنىڭ ٴونىمىن ٴوندىردى. بىلتىرعى جىلدىڭ 11 ايىندا 2448،5 ميلليون تەڭگەنىڭ ٴونىمى نارىققا جول تارتتى. وسىدان-اق زاۋىتتىڭ تولىق قۋاتىندا جۇمىس ىستەپ تۇرعانىن كورۋگە بولادى. جوبانىڭ جۇيىتكىپ كەتۋىنە جاپونيانىڭ «marubeni» جانە «تەرسو»، «tوshiba»، كانادانىڭ «uraniumوnە» كورپوراسيالارى ۇلەس قوستى. ال جابدىقتار مەن تەحنولوگيا جەلىسىنە يتاليانىڭ «desmet ballestra» كومپانياسىنىڭ وزىق ۇلگىلەرى قولدانىلدى.

ۋران وندىرۋدە الەمدە كوشباسشىلىققا شىققان قازاقستان جوعارعىدا اتالعان زاۋىتتى ىسكە قوسۋ ارقىلى، سىر وڭىرىندە اتومدىق وتىن شيكىزاتىن وندىرۋگە جاڭا سەرپىن بەردى. سونىمەن قاتار، تىڭ جۇمىس كوزىن اشۋ نەگىزىندە وعان جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى تارتۋ، جاڭا تەحنولوگيامەن جۇمىس جاساي الاتىن مامانداردى دايىنداۋ ماسەلەسى ٴبىرشاما وڭ شەشىمىن تاۋىپ كەلەدى.

«سكز-u» كۇكىرت قىشقىل زاۋىتىنىڭ 2014 جىلى بەكىتىلگەن جىلدىق جوسپارى 453 مىڭ توننا ەكەن. ولار مەجەلى ٴونىمدى جەلتوقسان ايىنىڭ ورتاسىندا ۋاقىتىنان بۇرىن ورىنداپ شىقتى. سونداي-اق، قوسىمشا 72،0 مگۆت ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرسە، ونىڭ 37،0 مگۆت كولەمى جاڭاقورعان اۋدانىنىڭ يگىلىگىنە اينالدى.

شىعارىلعان وندىرىستىك ٴونىمنىڭ قانداي پايداسى بار؟ شيەلى جانە جاڭاقورعان اۋداندارىندا «قازاتومونەركاسىپتىڭ» №6 كەن باسقارماسى، «بايكەن-u» جانە «قىزىلقۇم» سەرىكتەستىكتەرى ۋران وندىرۋمەن اينالىسادى. مىنە، سول قارامۇرىن جوتاسىنان وندىرىلەتىن ۋرانعا قاجەتتى قىشقىلدى وسى زاۋىت تاۋىپ بەرەدى. ٴبىر سوزبەن ايتقاندا، ۋران وندىرىسىندە اسا قاجەتتى كۇكىرت قىشقىلىن سىرتتان تاسىمايمىز، ٴوزىمىز وندىرەمىز. كەلەشەكتە زاۋىت كۇكىرت قىشقىلىنان وزگە اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاجەتتى مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى ٴوندىرۋ ارقىلى ٴوز مۇمكىندىگىن ارتتىرا ٴتۇسۋدى ويلاستىرىپ وتىر. جۇمىستى ٴارتاراپتاندىرۋ باعىتىنداعى بۇل باستاما دا قولدارلىق دۇنيە.

«سكز-u» ٴجشس-نىڭ باس ديرەكتورى ٴمادىحان بەكجانوۆ ۋران ٴوندىرىسى سالاسىندا دا 1991 جىلدان بەرى ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. بۇل سالانى بەس ساۋساعىنداي بىلەتىن، مول تاجىريبەلى ازامات. سوندىقتان زاۋىت قۇرىلىسىن باستار كەزدە الەمدىك تاجىريبەلەرگە سۇيەندى. سوعان تابان تىرەپ، جۇمىستىڭ دوڭگەلەنىپ كەتۋىنە بارىنشا نازار سالدى. كەڭەستىك ٴداۋىردىڭ ەسكى تەحنولوگياسىمەن جۇمىس جاسايتىن زاۋىتتار مەن سەحتاردان اناعۇرلىم ساپالى جانە ەكولوگياعا زيانسىز بولۋىن قاداعالادى. بۇگىندە زاۋىت باسشىسىنىڭ ماقساتى ورىندالعانىن كورەمىز.

– مۇنداي زاۋىت تەك يتاليادا عانا بار. سول جەرگە ارنايى جۇمىس توبىن جىبەرىپ، ونداعى جاعدايلاردى زەرتتەپ كوردىك. ٴونىم ٴوندىرۋ بارىسىندا ەشقانداي ەكولوگيالىق قولايسىزدىقتار تۋىندامايدى ەكەن. ال پايداسى وراسان،– دەيدى ديرەكتور.

ول اتالمىش ٴوندىرىس ورنىندا نەگىزىنەن جەرگىلىكتى حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلە­ٴسىنىڭ باستى نازاردا بولۋىمەن قاتار، جاستاردىڭ اراسىنان وسى سالاعا قاجەتتى ماماندار دايىنداۋدىڭ قاجەتتىگىن ايتتى. سونداي-اق، بۇل تاراپتا ناقتى جۇمىس جاساپ، جاستاردى جولدامامەن وقۋعا جىبەرىپ جاتقاندارىن جەتكىزدى. جەرگىلىكتى جۇرتتى وسى كاسىپكە ۇيرەتىپ، كاسىبي شەبەرلىكتەرىن شىڭداۋعا قارجى قاراستىرىلىپ جاتقان كورىنەدى. سونىمەن بىرگە، تاجىريبە الماسۋ رەتىندە مامانداردى شەتەلدىك كومپانيالارعا ٴىسساپارعا جىبەرىپ وتىرۋ دا قاراستىرىلادى. ٴوز كەزەگىندە بۇل ماماندى سىرتتان تاسىماي، ٴوز ىشىمىزدەن بىلىكتى دە ٴبىلىمدى كادر دايىنداۋدىڭ جارقىن ۇلگىسى بولماق.

ايتپاقشى، وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «سكز-u» كۇكىرت قىشقىل زاۋىتىنىڭ باس ديرەكتورى ٴمادىحان بەكجانوۆ «ٴوندىرىس وزاتى» نوميناسياسىندا ماراپاتقا يە بولدى. بۇل – زاۋىت جۇمىسىنا بەرىلگەن جوعارى باعانىڭ ٴبىرى دەپ بىلەمىز.

ەرجان بايتىلەس،

«ەگەمەن قازاقستان».

قىزىلوردا وبلىسى،

جاڭاقورعان اۋدانى.

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!