بەس كۇندە بيۋدجەت بەكىتىلدى

قارجى قۇجاتىندا قامتىلعاننىڭ بارى­نە بۇرىلماي-اق، باستىلارىن ٴبىر شولايىق. الدىمەن 2011 جىلعا قاتىستى ۇكىمەتتىڭ بولجامىنا قارايىق. ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا مينيسترلىگىنىڭ «ساۋەگەيلەرى» بيىلعى جىلدىڭ كورسەتكىشتەرىن جاعىمدى ەتىپ كورسەتىپتى. ماسەلەن، بيىل جالپى ىشكى ٴونى­منىڭ ٴوسىمى 5 پايىز دەڭگەيىندە باعا­لان­عان. بۇل بىلتىرعى بولجامنان 1،9 پايىزعا جو­عارى ٴارى نومينالدى ٴمانى 2 ترلن 567،6 ملرد تەڭگەگە ۇلعايۋى ٴتيىس. مينيسترلىكتىڭ باعالاۋى بويىنشا قويان جىلى اۋىل شارۋاشىلىعى ٴونىمى 5 پايىزعا وسەدى. ال ونەركاسىپ ٴونىمىنىڭ كولەمى – 4،8 پايىز، تاۋ-كەن – 3،5 پايىزعا، وڭدەۋ سالاسى 7،3 پا­يىز­عا ارتادى. مۇناي ٴوندىرۋ 81 ملن توننا دەڭگەيىندە بولجانادى ەكەن. قازاقستاننىڭ ەكسپورتى 60 ملرد دوللار شاماسىندا كۇتىلەدى. مىنەكي، وسىنداي جايلى بولجامنىڭ نە­گىزىندە بيۋدجەت كىرىستەرى بۇرىنعى جوس­پارعا قاراعاندا 207،9 ملرد تەڭگەگە ٴوسىپ تۇر. وسى كىرىسكە بىلتىرعى قالدىقتى قوسىپ ەسەپتەگەن قارجى مينيسترلىگى بيۋدجەتتىڭ شىعىسىن 301،3 ملرد تەڭگەگە ۇلعايتىپ، قايتا بولىسكە سالعان. مۇنىڭ ىشىندە ەلباسى جولداۋىن ىسكە اسىرۋعا ارنالعان شىعىستار 232،2 ملرد تەڭگەنى قۇراپ وتىر. اتاپ ايت­ساق، «جۇمىسپەن قامتۋ – 2020» جاڭا باع­دارلاماسىنا – 40،2 ملرد تەڭگە، ٴبىلىم بەرۋ­گە – 20،5 ملرد تەڭگە، دەنساۋلىق ساق­تاۋ­عا – 7،1 ملرد تەڭگە، ساپالى اۋىزسۋمەن قام­تاماسىز ەتۋگە 8،2 ملرد تەڭگە جۇمسا­لا­دى. ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاسيا­لىق دامۋ باعدارلاماسىنا 56،9 ملرد تەڭ­گە كوزدەلسە، كەزەك كۇتتىرمەيتىن شىعىستار 69،5 ملرد تەڭگەنى قۇراپتى. ٴسويتىپ، ەكونو­مي­كا ٴمينيسترىنىڭ بولجاۋىنا سۇيەنىپ، قا­را­جاتتى قايتا ساپىرعان قارجى مينيسترلىگى بيۋد­جەت تاپشىلىعىن 93،3 ملرد تەڭگەگە ۇلعايتقان. بۇل 95،8 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى جانە جالپى ىشكى ٴونىمنىڭ 2،9 پايىزىنا تەڭ. بيۋدجەت ٴۇشىن جاۋاپتى ەكى مينيستر بايان­دامالارىن باستان-اياق وقىپ شىققان سوڭ، ۇلتتىق بانك وكىلى دە بۇعان دەيىن بىر­نە­شە مارتە تالقىعا تۇسكەن ٴوز «بولجام­دا­رىن» العا تارتتى. نەگىزگى بايانداما وسىمەن ٴبىتتى. سەناتورلار دا ٴسوزبۇيداعا سالىپ كوپ سوز­عان جوق، ٴتىپتى ەسەپ-قيساپقا باس قاتىرۋعا قۇ­لىقسىزدىق تانىتقانداي زالدا بىرەر مي­نۋت «ٴولى تىنىشتىق» ورناپ قالدى. وتى­رىس­قا جەتەكشىلىك ەتكەن سەنات ٴتوراعاسىنىڭ ورىن­باسارى مۇحامبەت كوپەي مىرزا «ە، باسە» دەپ ٴبىر جوتكىرىنىپ الىپ، قارجى قۇجاتىنىڭ كوميتەتتەردە ەگجەي-تەگجەيلى زەردەلەنگەنىن ەسكە سالدى. ساۋالدىڭ بول­ماۋى، تالقىلاۋدىڭ كەرەكسىزدىگى دە سون­دىق­تان. ٴبارى تۇسىنىكتى. سول سەبەپتى دە سەنا­ت­ور­لار داۋىسقا سالىپ، تۇيمەنىڭ «ٴيا» دە­گەن تۇسىن باسۋ كەرەك. تەك سەناتور سارسەنباي ەڭسەگەنوۆ قانا ٴسوز الىپ، وندا دا بيۋدجەتتى تولىق قولدايتىندىعىن ايتا كەلە، ۇكى­مەت­باسى كارىم ماسىموۆكە ٴوز ٴوتىنىشىن جەتكىزىپ ۇل­گەر­دى. دەپۋتات اتىراۋ ٴوڭىرىن ازدىرىپ با­را جاتقان ازعىر ماسە­لەسىن كوتەرگەن-دى. ازعىردىڭ ازابىنان اراشالاۋ كەرەك سەناتور ٴسوز باسىندا ازعىر پوليگونىن­دا بولىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن جۇز­دە­سىپ، جۇرتتىڭ مۇڭ-زارىن ٴوز قۇلاعىمەن تىڭ­­داعان ۇكىمەت مۇشەلەرىنە العىسىن ايت­تى. «ازعىردا 17 رەت جەراستى يادرولىق سى­نا­عى وتكەنى بەلگىلى. ونىڭ زالالى مەن سال­دارى تولىق زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى. ەڭ باس­تى­سى، سول وڭىردەگى توعىز ەلدى مەكەننىڭ 8 مىڭعا تارتا تۇرعىنى سۋدى قۇدىقتان ىشەدى، مال تۇگەل قۇدىقتان سۋارىلادى. مۇنداي سۋاتتارداعى زياندى زاتتاردىڭ مولشەرى قالىپتى نورمادان بىرنەشە ەسە جوعارى. سوندىقتان دا ىشەر سۋ جارامسىز. ەندەشە، ماسەلەنى شەشۋ كەرەك. ونىڭ جالعىز جولى – قۇدىقتاردى قوياندى توپتىق سۋ قۇبىرىنا قوسۋ»، – دەيدى س.ەڭسەگەنوۆ. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، الگى ماسەلەنىڭ كوتەرىل­گەنىنە ٴبىرشاما ۋاقىت ٴوتىپتى. الايدا سول 15 جىل بويى «باياعى جارتاس – ٴبىر جارتاس». ول-ول ما، مەملەكەت بولگەن 800 ملن تەڭ­گەنىڭ جارتىسى ورتا جولدا قۇمعا سىڭگەن. ماردىمسىز قاراجاتقا ساپاسىز جۇمىس ىستەلىپ، ناقتى شەشىم ۇدايى كەيىنگە ىسى­رىلعان. «بۇعان تۇرعىندار نارازىلىعى قاتتى. جۇرتقا قۇدىقتاردى قوياندى توپتىق سۋ قۇبىرىنا قوسۋ جۇمىسىنىڭ 2009 جىلى اياقتالاتىنى تۋرالى دا ۋادە ەتىلگەن. ەندى ەل وسى نىساننىڭ ەڭ قۇرىعاندا ٴبىرىنشى كە­زە­ڭىن تەزىرەك ىسكە قوسسا دەپ تىلەيدى»، – دەي­دى دەپۋتات. راسىندا، سەناتوردىڭ كوتەرىپ، ەل-جۇرتتىڭ تىلەپ وتىرعانى ەلباسى جول­دا­ۋىندا ايتىلعانمەن ۇشتاسادى. ايتسە دە ازعىردىڭ ازابى اۋىزسۋمەن شەكتەلمەيدى ەكەن. ازعىردا تەرەك، جىڭعىل سەكىلدى وتىندىق اعاش وسپەيدى. كومىر اتىمەن جوق. سوندىقتان ازعىرلىقتار اتام زاماننان كۇنى بۇگىنگە دەيىن ٴۇيىن تەك مالدىڭ قيىمەن جىلىتادى. اۆتوكولىك پەن تەمىر­جول­دىڭ جوقتىعىنان جىراقتاعى جۇرتتىڭ باي­لانىس ٴحالى دە مۇشكىل. ازىق-تۇلىكتى اۋ­دان مەن وبلىس ورتالىعىنان قاتىناي­تىندار 600-1000 شاقىرىم قاشىقتىقتان جەت­كىزەتىن كورىنەدى. «بۇدان باسقا دا پروب­لەمالار جەتكىلىكتى. وسىنىڭ ٴبارىن تىكە جەتكىزۋ ٴۇشىن، كارىم قاجىمقان ۇلى، ٴبىر توپ دەپۋتات ٴوزىڭىزدىڭ قابىلداۋىڭىزدى سۇراي­دى»، – دەپ اياقتادى ٴسوزىن سەناتور. وسىدان سوڭ باسقا سويلەۋشىلەر بولما­عان­دىقتان، پالاتا دەپۋتاتتارى داۋىس بەرۋگە كوشىپ، «2011-2013 جىلدارعا ار­نال­عان رەسپۋب­ليكالىق بيۋدجەت تۋرالى» زاڭعا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر مەن تولىقتى­رۋلار تۋرالى» قر زاڭى قابىلداندى. ەندى قۇجات مەملەكەت باسشىسى قول قويعان كۇن­نەن باستاپ كۇشىنە ەنەتىن بولادى. اۆتور: قانات قازى http://www.alashainasy.kz/politics/19405/

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!