اۆتوكولiك باعاسى اسپانداي ما؟

1 شiلدەدەن باستاپ، كەدەندiك وداق بويىنشا اۆتوكولiكتەرگە سالىناتىن باج سالىعى جاڭا كولiكتەر ٴۇشiن 3 ەسە، ەسكi كولiكتەر ٴۇشiن 10 ەسەگە قىمباتتايتىن بولادى. كەدەندiك وداققا ەنگەننەن كەيiن بيلiك قازاقستان اۆتورىنوگىنا كومەك رەتiندە بiر جىلعا جەڭiلدەتiلگەن باج سالىعىن ەنگiزگەن بولاتىن.

جەڭiلدەتiلگەن باج سالىعى بويىنشا، كەدەندiك باج اۆتوكولiك باعاسىنىڭ 10 پايىزىنا جەتسە، 1 شiلدەدەن باستاپ رەسەيدەگiدەي 30 پايىز بولماق. اۆتوديلەرلەردiڭ بiرازى بۇل جەڭiلدiكتi تاعى دا بiراز سوزۋ قاجەتتiگiن ايتىپ دابىل قاققان ەدi. كەيبiر اۆتوديلەرلەردiڭ ايتۋى بويىنشا، سوڭعى ەكi جىلدا قازاقستاندا اۆتوكولiكتەرگە دەگەن سۇرانىس 50 پايىزعا دەيiن قۇلدىراعان. ال كەدەندiك الىم-سالىمداردىڭ وسۋiنە وراي، شەتەلدiك اۆتوكولiكتەردiڭ باعاسى دا 5-7 ەسەگە دەيiن قىمباتتايتىنى ايقىن سياقتى. بۇل جاعداي اۆتوديلەرلەردiڭ جۇمىسىنىڭ توقتاۋىنا اكەپ سوقتىرۋى ىقتيمال. بيلiك وسى قادام ارقىلى قازاقستانعا وزگە ەلدەردەن اكەلiنەتiن ەسكi اۆتوكولiكتەرگە تىيىم سالۋدى كوزدەپ وتىر. بىلتىر قازاقستانعا 155 مىڭ ماشينا ەنگiزiلسە، ونىڭ 120 مىڭى ۇستالعان ماشينالار بولعان. بۇل 2007 جىلمەن سالىستىرعاندا 60 پايىزعا از. ەسكi-قۇسقى كولiكتەردەن قۇتىلۋ ماقساتىندا قازاقستان «ەۋرو-3» ستاندارتىنا كوشۋدi كوزدەپ وتىر. ٴسويتiپ 2000 جىلدان بۇرىن شىعارىلعان كولiكتەردi شەكارادان وتكiزبەۋدi باستى ماقسات ەتۋدە.
اۆتوديلەرلەردiڭ كوبi كەدەن وداعىنىڭ «ەۋرو-3» ستاندارتىنا كوشۋگە ماجبۇرلەۋi جانە كەدەندiك باج سالىعىن رەسەيلiك سالىقتارمەن تەڭەستiرۋدi تالاپ ەتۋi – اۆتوديلەرلiك كومپانيالاردى بانكروتقا ۇشىراتادى دەپ دابىل قاقسا، وتكەن اپتادا الماتىدا ٴباسپاسوز-ماسليحاتىن وتكiزگەن جاڭادان قۇرىلعان اۆتوكولiك وداعىنىڭ وكiلدەرi «بۇگiنگi تاڭدا قازاقستاندىق ەكونوميستەر كەدەندiك باج سالىعىنىڭ قىمباتتاۋىنىڭ تيiمسiزدiگi جايىندا شۋلاپ جاتىر. بiراق ۋاقىت وتە كەلە اۆتوديلەرلەر مەن اۆتوكولiك وندiرۋشiلەر مەملەكەتتiڭ وسى قادامى ٴۇشiن راحمەت ايتاتىن بولادى. اۆتوتاسىمالداۋشىلار ٴۇشiن ۇلكەن نارىققا جول اشىلدى. بۇعان دەيiن باسەكەلەستiكتەن تىس قالاتىنبىز. ەندi 1 شiلدەدەن باستاپ وداق اياسىندا شەكارا الىنىپ تاستالماق. iشكi شەكارالاردا دا عانا باقىلاۋ بولمايدى. كەدەندiك وداق iشiندە باج سالىعىنسىز، ەمiن-ەركiن جۇرەتiن بولدىق. بۇدان باسقا دا جەڭiلدiكتەر كوپ”، – دەپ قاناعاتتانۋشىلىق بiلدiردi.
اۆتوكولiك وداعىنىڭ ٴتوراعاسى س.ٴالiعوجينوۆ: «ەگەر كولiك كەمiندە 7 ەسەگە دەيiن قىمباتتاپ، حالىق ونى ساتىپ الۋ مۇمكiندiگiنەن ايرىلاتىن بولسا، ونىڭ نەسi تيiمدi؟» دەگەن ساۋالىمىزعا ناقتى جاۋاپ بەرە الماسا دا، «وتاندىق ٴونiمدi قولداۋعا تيiمدi، مەن ناقتى ايتا المايمىن، اقپارات قۇرالدارىن قاراساڭىز كەدەندiك بروكەرلەر وداعىنىڭ ٴتوراعاسى گەنناديي شەستاكوۆتىڭ سۇحباتى جاريالاندى. سوندا كەدەندiك وداقتىڭ تيiمدiلiگi جايىندا ەگجەي-تەگجەيلi باياندالعان»، – دەدi.
وسىندايدا قازاقستاندا ماشينا ٴوندiرۋشi وتاندىق كومپانيالار بار ما، بار بولسا قانداي دەڭگەيدە دەگەن ساۋال وزiنەن-وزi تۋىندايدى. ويتكەنi رەسەي وتاندىق اۆتوزاۋىتتارىن قولداۋ ماقساتىندا كەدەندiك الىم-سالىمداردى قىمباتتاتىپ وتىر. ال قازاقستان نە ٴۇشiن مۇنداي قادامعا بارماقشى؟ رەسەيگە تيiمدi بولۋ ٴۇشiن عانا ما؟ قازاقستاندا وسكەمەندiك «ازيا اۆتو» زاۋىتى جۇمىس iستەيدi. ونىڭ اكسيالارىن «بيپەك اۆتو» اكسيونەرلەرi باقىلايدى. الايدا ونىڭ مۇمكiندiكتەرi شەكتەۋلi. 2008 جىلى بۇل كاسiپورىن 5،341 ميلليارد تەڭگەگە نەبارى 3271 اۆتوكولiك وندiرگەن. 2007 جىلى 11،031 ميلليارد تەڭگەگە 6311 كولiك وندiرiلگەن ەدi.
وتاندىق ٴاۆتووندiرiسiن جانداندىرۋ ماقساتىندا وسكەمەندiك «ازيا اۆتو» كاسiپورنىنا رەسەيلiك «اۆتوۆاز» بiرلەستiگi كاپيتال قۇيۋعا كەلiسكەن ەدi. رەسەي كاسiپورنى «ازيا اۆتونىڭ» نەگiزگi اكسيالارىنىڭ پاكەتiن ساتىپ الۋدى عانا جوسپارلاماعان، سونىمەن بiرگە كولiك ٴوندiرiسiن جىلىنا 120 مىڭ ماشيناعا دەيiن كوبەيتۋدi كوزدەگەن بولاتىن. بۇل ٴۇشiن تولياتتي زاۋىتىنان قوسالقى بولشەكتەر اكەلiنەتiن بولعان. بiراق ازiرگە بۇل كەلiسiم جۇزەگە اسا قويمادى.

ساۋالناما
وسىعان وراي، بiز «بارىس» كولiك بازارىنا ارنايى ات باسىن بۇرىپ، كولiك اكەلۋشiلەردiڭ پiكiرiن بiلگەن ەدiك. كەيبiر كولiك تاسىمالداۋشىلار ٴوز ويىمەن بولiسكەنiمەن، ٴاتى-جونiن ايتۋدان باس تارتتى:
كولiك ساتۋشى ارمان: بiراز ۋاقىتقا دەيiن باعا وسە قويمايدى. قازاقستاندا شەتەلدەن اكەلiنگەن ۇستالعان كولiكتەر كوپ. اكەلۋشiلەردiڭ قولىندا ٴالi ساتىلماعان كولiكتەر دە بار. بازارعا كەلگەندەردiڭ كوبiسi بەنزين از تۇتىناتىن اۆتوموبيلدەردi ساتىپ العىسى كەلەدi. ونىڭ سەبەبi جانارمايدىڭ باعاسى شارىقتاپ تۇر. سوندىقتان دا جالپى كولiكتiڭ ەمەس، تەك ۇنەمدi اۆتوموبيلدەردiڭ باعاسى قىمبات.
كولiك تاسىمالداۋشى: كەدەندiك راسiمدەۋ قىمباتتاسا، بiز دە باعانى وسiرەمiز. ەشكiم شىعىنعا باتقىسى كەلمەيدi. قىمباتتايتىن بولسا، رەسەيدەن شىعاتىن اۆتوموبيلدەردi الاتىن ادامدار كوبەيەتiن شىعار. سەبەبi ولارعا كەدەندiك تاريف جۇرمەيدi. باعالارى ارزان بولادى.
كولiك تاسىمالداۋشى: كولiكتەردi قىرعىزستاننان اكەلەتiندەر دە بار. وسىلايشا قىمبات كەدەندiك تاريفتەردi اينالىپ وتۋگە بولادى. قازiردiڭ وزiندە بiراز ادامدار وسى قىرعىزستان ارقىلى اكەلiنگەن كولiكتەردi مiنiپ ٴجۇر.
كولiك ساتىپ الۋشى جاقسىباي: 1 شiلدەدەن باستاپ ماشينا قىمباتتايدى دەگەندi ەستiپ بۇگiن بازارعا كەلدiم. قاراپ ٴجۇرمiن. ٴالi باعا وسپەگەن. اۆتوكولiگiن ساتپاقشى بولعان ادامداردىڭ كوبi باعانىڭ ٴوسۋiن كۇتiپ، كولiكتەرiن بازارعا شىعارماي وتىر. شىعارسا دا تەك جاي عانا سۇرانىستى بiلۋ ٴۇشiن عانا بازارعا قويادى.
بەرiك مۇقامبايەۆ، «allur auto» اۆتوورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرi: 2011 جىلدىڭ سوڭىنا دەيiن كولiكتەردiڭ باعاسى تۇراقتى بولادى. ودان كەيiن نارىقتاعى جاعدايلارعا بايلانىستى كولiك باعامى وزگەرۋi مۇمكiن. ال بiرىڭعاي كەدەندiك تاريفتiڭ ەنگiزiلۋi بiزدەگi اۆتوكولiك باعالارىنا ەش اسەر ەتپەيدi.
يگور ۆيتالەۆيچ، «abc-invest» توو اۆتوورتالىعىنىڭ قىزمەتكەرi: كەدەندiك تاريفتiڭ ەنگiزiلۋiنە بايلانىستى بiزدە ساتىلاتىن اۆتوكولiكتەردiڭ قۇنى كوتەرiلەدi. ەگەر كەدەندiك تاريف مولشەرi وسەتiن بولسا، وسiرiلگەن تاريفپەن كiرگiزiلگەن اۆتوكولiكتەردiڭ باعامى مiندەتتi تۇردە وسەدi. بۇل – نارىق زاڭدىلىعى.

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!