التىن مەن استىقتىڭ قىمباتتاپ، دوللاردىڭ قۇنسىزدانۋىنا دايىنبىز با؟

دۇنيەجۇزىلىك «داعدارىستىڭ جاڭا تولقىنى بيىلعى كۇزگە قاراي سوعادى» دەگەن ٴسوز ٴجيى ايتىلاتىن بولىپ كەتتى. بۇل ٴبىر بىزدە عانا ەمەس بۇكىلالەمدىك اۋقىمدا «ٴسوز سويلەپ، وي تولعايتىن» دۋالى اۋىزداردىڭ بولجامدارىنا تۇزدىق بولعانداي سىڭايدا. ال ٴبىز بولساق، بۇكىلالەمدىك داعدارىستىڭ جاڭا تولقىنى دەگەن جوق، ول تەك قانا جالعاسىپ جاتىر، ونىڭ ەندىگى سيپاتى باسقاشا بولادى دەپ كەلدىك، سول پىكىرىمىزدە قالا بەرەمىز. ەندى بۇل جولى تەك قانا حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ قازىرگە دەيىن قالىپتاسقان جاعدايعا وراي قىمباتتاۋلار مەن قۇنسىزدانۋلار تۋرالى ايتقان پىكىرلەرىنە شولۋ جانە تالداۋ جاساپ كورەمىز. سونىمەن ...

دوللار قۇنسىزدانادى
بۇل پىكىردى جەكەلەگەن عالىمدار تۇگىل، حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى مەن دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ جاۋاپتى تۇلعالارى ايتا باستادى. ولاردىڭ پىكىرلەرىنشە تاياۋ بولاشاقتا اقش قور بيرجالارىنان مول مولشەردە «اقشا كەتۋى ٴتيىس». سەبەبى فەدەرالدىق قارجى جۇيەسى دوللاردى ۇستەپ قورەكتەندىرۋ (رەفينانسيروۆانيە) مولشەرىن قازىرگى 0،25 پايىزدان وسىرمەۋگە ابدەن بەكىنگەن. ال قىتاي مەن جاپونيا مۇنشالىقتى تومەن تابىستى جەرگە اقشالارىن سالىپ قويمايدى. جاپونيا اقش مەملەكەتتىك قۇندى قاعازدارىنا سالعان اقشاسىن قايتارىپ الاتىنىن مالىمدەگەن بولاتىن. ال قىتاي باسشىلىعى وتكەن اپتادا «ەگەر دوللاردى ۇستەپ قورەكتەندىرۋ مولشەرلەمەسى وسپەسە ول جاقتاعى اقشامىزدى قايتارىپ الامىز» دەگەندى كەسىپ ايتتى. بۇدان شىعاتىن قورىتىندى اقش قور بيرجالارىنىڭ باستى ينۆەستورلارى سانالاتىن وسى مەملەكەتتەر مۇحيتتىڭ ارعى بەتىنەن مول مولشەردەگى قارجىنى اكەتەتىن كۇن ەندى كوپ كۇتتىرمەيدى. مۇنداي جاعدايدا قور بيرجالارىندا كەزەكتى جانە ۇلكەن دۇرلىگىس باستالادى. باسقا دا شاعىن مەملەكەتتەر وسىندا سالعان اقشاسىن الۋعا اسىعادى. سولارمەن بىرگە جەكەلەگەن ينۆەستورلار دا وسى جولعا تۇسەدى. اقىر اياعىندا جەكە تۇلعالاردىڭ بانكتەر ەسىگىنە كەزەگى باياعىداي بىرنەشە شاقىرىمدى قۇرايتىن بولادى. مىنەكەي، نارىقتىق ەكونوميكانىڭ بىلگىرلەرى ايتىپ وتىرعان بولجام وسى. بۇل ارينە، اقش تاراپىنان جاۋاپ شارانى ومىرگە اكەلەدى. ول مەملەكەتتەن قانشا دوللار كەتسە، سونشا دوللارمەن قارجى ينستيتۋتتارىن ۇستەپ قورەكتەندىرۋ ارقىلى كورىنىس تابادى. ياعني ەلدەگى ٴۇش بانكنوت فابريكاسى كۇندىز-تۇنى ٴبىر تىنباي جۇمىس ىستەيتىن بولادى. ناتيجەسىندە بىرنەشە تريلليونداعان دوللار اينالىمعا شىعادى. بيۋدجەتپەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن حالىقارالىق ۆاليۋتانىڭ مۇنداي ماسساسى دوللاردىڭ ەڭ كەمى 35 پايىزدىق قۇنسىزدانۋىن قامتاماسىز ەتەدى. مىنەكەي، ٴدال وسى پايىزدىق كورسەتكىش تە باتىس دۋالى اۋىزدارىنىڭ سوزدەرىندە تۇزدىقتاي سەزىلدى. ياعني اسا ٴقاۋىپتى جاعداي الىستا ەمەس.

التىن مەن استىق قىمباتتايدى
دوللار قانشا قۇنسىزدانسا باعالى مەتالداردىڭ ەڭ كەمى سول مولشەردە قۇنىن وسىرەتىنى بارشاعا بەلگىلى. ەندەشە التىننىڭ قىمباتتايتىنىنا تۇسىندىرمە جازىپ قاجەتى جوق. تەك ەسكە سالاتىنىمىز بۇعان دەيىن حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ ساراپشىلارى 2011 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن التىن باعاسى 1600 دوللاردى القىمدايدى دەسە، ٴقازىر سولار بۇل كورسەتكىشتى 2000 دوللار دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرگەندەي. نە بولارىن ۋاقىت كورسەتەر. ٴبىراق التىننىڭ قىمباتتايتىنى داۋسىز شىندىق. ەگەر استىق ماسەلەسىنە كەلەتىن بولساق، ونىڭ باعاسى وسەتىنىن ساراپشىلار بىلتىر-اق ايتقان بولاتىن. ٴقازىر بيداي تونناسى 375 دوللاردان ساتىلىپ جاتىر. نەگىزگى كۇرىش، بيداي ەكسپورتتاۋشى مەملەكەتتەردىڭ كەيبىرىندە سەل، كەيبىرىندە كەرىسىنشە قۋاڭشىلىق ورىن الىپ تۇرعانىنا قاراعاندا ساراپشىلاردىڭ بيداي باعاسى 500 دوللاردان اسادى دەگەن بولجامى اقيقاتقا اينالاتىن سىڭايلى. مىنەكەي، وتكەن اپتاداعى دۋالى اۋىز ساراپشىلار ايتقان ساندار وسىلايشا ورنەكتەلگەن ەكەن. ايتقانداي، سول ساراپشىلار ٴبىزدىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىمىزدەگى تاۋارلاردىڭ كەلەسى ٴبىر توبى - وندىرىستىك مەتالدار مەن مۇناي باعاسى جايلى بۇلاردا دا ٴوسىم بولماسا ٴتۇسىم تىركەلمەيدى دەگەندى ەسكە سالعان.

قازاقستان نە ىستەۋى كەرەك؟
ٴاربىر الەمدىك وقيعا قازاقستانعا اسەر ەتپەي قويمايدى. مۇنى 2007 جىلدان بەرى سەزىنىپ كەلەمىز. دەمەك، بۇل جولعى باعا اۋىتقۋلارى بىزگە سوقپاي ٴوتۋى مۇمكىن ەمەس. ارينە، ەكسپورتتىق تاۋارلارىمىزدىڭ باعاسى وسكەنى قۋانىشتى. ال دوللاردىڭ قۇنسىزدانۋىنا دايىنبىز با؟ ٴبىزدىڭ ۇلتتىق قورلارىمىزدا ٴالى كۇنگە دەيىن دوللاردىڭ ۇلەسى جوعارى بولىپ تۇر. ٴتىپتى ول 50 پايىز دەسەك تە وسىنشاما بايلىعىمىزدىڭ قۇنسىزدانۋىنا جول بەرۋ ورنى تولماس وكىنىشپەن بىردەي عوي. مىنەكەي، وسى جاعىن بۇگىننەن باستاپ ويلاساق. سونداي-اق شەتەلدەردەن ۆاليۋتالىق نەسيە الۋشىلارعا تالاپ كۇشەيتىلسە. ويتكەنى ۇلتتىق بانك وتاندىق رىنوكتاعى دوللار-تەڭگە اراقاتىناسىن 144-146 تەڭگە دەڭگەيىندە ۇستاۋدى دۇرىس كورەتىن سىڭايلى. وسىنداي جاعدايدا 35 پايىز قۇنسىزدانۋى اقيقاتقا اينالاتىن دوللاردى شەتەلدەن ەڭ كەمى ەكى پايىزدىق ۇستەمەمەن ساتىپ اكەلىپ، ىشكى رىنوكتا ونى ورتا ەسەپپەن 145 تەڭگەگە ايىرباستاۋ ۇلتتىق ۆاليۋتامىزعا «جاۋلىق جاساعانمەن» بىردەي عوي. مۇنداي جاعدايدا ويلانۋ جانە دايىندالۋ كەرەك.

تاڭشولپان بەكبولات

http://www.aikyn.kz/index.php؟option=com_content&task=view&id=8524&itemid=2

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!