عاسىردان اسا تاريحى بار كىتاپ شاڭىراعى

قارت ەرتىس ٴوڭىرى - التىن بەسىگىمىز، تۋعان جەر، ۇلى بابالار مەكەندەگەن كيەلى جەر رۋحىنان نəر العان – ٴبىر عاسىردان اسا تاريحى بار كونە شاڭىراعىمىز - س.تورايعىروۆ اتىنداعى وبلىستىق əمبەباپ عىلىمي كىتاپحاناعا 120 جىل. تالاي تاريحي كەزەڭدەردى باستان كەشكەن وڭىردەگى كونە كىتاپحانانىڭ ٴومىرناماسى 1892 جىلدان باستاما الادى. تاريحي قۇجاتتا ايتىلعانداي سول كەزدەگى قالالىق دۋمانىڭ شەشىمىمەن ٴ1-شى گيلديالىق كوپەس ارتەميي دەروۆ پەن باسقا دا جەرگىلىكتى مەسەناتتاردىڭ قارجىسىنا مەنشىكتى ۇيدە ورنالاسقان «اقىسىز قالالىق كوپشىلىك كىتاپحانا وقۋ زالى» اشىلعان، ال 1896 جىلى كىتاپحانا ۋەزدىك بولدى، ويتكەنى، پاۆلودار سول كەزدە سەمەي گۋبەرنياسىنىڭ ۋەزدىك قالاسى بولىپ قالعان ەدى. دəل سول جىل (ياعني، 1896) وبلىستىق كىتاپحانانىڭ تۋعان جىلى دەپ سانالادى. ٴبىر عاسىرلىق تاريح ىشىندە نەگىزگى وقيعالار – ٴبىرىنشى بۇكىلəلەمدىك سوعىس، قازان توڭكەرىسى، ازاماتتىق سوعىس، كوللەكتيۆتەندىرۋ، ۇلى وتان سوعىسى، تىڭ يگەرۋ، توقىراۋ جىلدارى، قايتا قۇرۋ جىلدارى ورىن الدى. وبلىستىق كىتاپحانا - ٴوزىنىڭ عاسىرلىق تاريحىندا ناعىز كىتاپ قازىناسىنا اينالدى. مازمۇنى جاعىنان قايتالانباس باسپا جيناعىن قالىپتاستىردى. كىتاپ قورى 500 مىڭنان اسا دانا، ونىڭ ىشىندە 100 مىڭنان اسا قازاق كلاسسيكتەرىنىڭ، قوعامدىق-ساياسي، فيلوسوفيا، تاريح، ٴتىل ٴبىلىمى، əدەبيەتتانۋ، ونەر جəنە ولكەتانۋ تاقىرىپتارى بويىنشا باسىلىمداردى قۇرايدى. قورداعى سيرەك كىتاپتىڭ ورنى بولەك. وندا ەسكى باسىلىمدار، قايتالانبايتىن، كوزدەرى ٴتىرى كەزدە جاريالانعان əدەبيەت، عىلىم مەن ونەر كلاسسيكتەرىنىڭ قولتاڭبالارى بار كىتاپتار، قازاق جəنە ورىس تىلىندەگى تاريحي قۇجاتتار جيناقتالعان. وسى جۇمىستار كوپ جىلدان بەرى «راريتەت» باعدارلاماسى اياسىندا ىسكە اسىرىلۋدا. ونىڭ ماقساتى - سيرەك جəنە باعالى باسىلىمداردى ساقتاۋ، انىقتاۋ، ناسيحاتتاۋ. سيرەك قوردا 2000-نان اسا باسىلىمدار بار. ولار بىرنەشە كوللەكسيالاردان تۇرادى: ٴحىح ع. سوڭى مەن حح ع. باسى; كەڭەس وداعى كەزىندەگى باسىلىمدار (30-40 جج. ارالىعى); قازاق ٴباسپاسوزى، قازاقستان تۋرالى əدەبيەتتەر (قازاق تىلىندە، ورىس تىلىندە); قولتاڭبالى كىتاپتار - اۆتوگرافتار; كوركەمدىگى جوعارى باسىلىمدار; فاكسيميلدى جəنە رەپرينتتى باسىلىمدار; مينياتيۋرالىق كىتاپتار. سيرەك كىتاپتار قورى سوڭعى جىلدارى حviii – xix عع. باسىلعان 10 شاقتى كىتاپتارمەن تولىقتىرىلدى. تəۋەلسىزدىك جىلدارى قازاقستاندىق جولدىڭ نەگىزگى قۇندىلىقتارى – بوستاندىق، بىرلىك، تۇراقتىلىق، وركەندەۋ نەگىزدەرى قالىپتاستى. بۇل تەزيستى ەلىمىزدىڭ جەتىستىكتەرى، ناقتى مىسالدارى ايقىندايدى. پاۆلودار وبلى- سى كىتاپحانالارىنىڭ دامۋى ەرەكشە ورىن الىپ كەلەدى. قازاقستان كىتاپحانالارى ىشىندە س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار وبلىستىق كىتاپحانا الدىڭعى قاتارلى كىتاپحانالاردىڭ ٴبىرى دەپ تولىق ايتۋعا بولادى. قازىرگى تاڭدا وبلىستىق كىتاپحانا - پاۆلودار ايماعىنىڭ اعارتۋ، عىلىم مەن مəدەنيەتىنىڭ دامۋ يگىلىگى ٴۇشىن جۇمىس ىستەيتىن اقپاراتتىق مəدەني ورتالىق بولىپ كەلەدى. وقىرماندار سۇرانىستارىن قامتاماسىز ەتەتىن بارلىق جاعداي جاسالعان. زامانعا ساي اقپاراتتىق تەحنولوگيالار بازاسىندا جۇمىس ىستەيتىن يننوۆاسيالىق ۇلگىدەگى زاماناۋي مəدەني وشاق. كىتاپحانادا جىل سايىن پايدا- لانۋشىلار سانى وسۋدە. كىتاپحانادا كوپتەگەن مəدەني جوبالار مەن باعدارلامالار ىسكە اسۋدا. كوپ جىلدان بەرى جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان «جاناشىر» جوباسىنىڭ ماقساتى قورعالماعان توپتاعى ادامداردى əلەۋمەتتىك بەيىمدەلۋگە ىقپال ەتۋ. وسى جوبا اياسىندا كىتاپحانا بارلىق زەينەتكەرلەرگە «س كومپيۋتەروم نا تى» اتتى كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىق كۋرسىن جۇرگىزۋدە. قولجەتىمدى كومپيۋتەرلىك كۋرستىڭ بەرەتىنى مول. 2014 جىلى بەرى 100-دەن استام زەينەتكەر كومپيۋتەرلىك ساباق الدى. «انىقتاما» ورتالىعىندا وقىرمانداردىڭ اقپاراتتىق-قۇقىقتىق سۇرانىستارىن ورىنداۋدا «پاراگراف» جəنە «زاڭ» قۇقىقتىق دەرەكتەر قورى ۇلكەن رول اتقارادى. ورتالىقتا əلەۋمەتتىك قورعالماعان توپتار مۇشەلەرى، مەملەكەتتىك، زاڭ قىزمەتكەرلەرى، əر سالاداعى ماماندار كومەك الادى. كەلۋشىلەر قر پارلامەنتى، ەلەكتروندى ۇكىمەت، پاۆلودار وبلىسىنىڭ əكىم سايتتارىن، əكىم بلوگىن پايدالانا الادى. وقىرمانداردىڭ تەلەفون ارقىلى انىقتاما الۋعا مۇمكىندىكتەرى بار. ينتەرنەت جۇيەسىنە قاتىناۋعا تولىق جاعداي جاسالعان. وبلىستىق كىتاپحانادا 4 ينتەرنەت جوبا بار: - رەسمي سايت www.pavlodarlibrary.kz.، بۇل سايتتا رەسمي جەدەل جاڭالىقتاردان باسقا، كىتاپ مەرزىمىن ۇزارتۋ، «پاۆلودار ٴوڭىرى» ەلەكتروندى كىتاپحاناعا قاتىناۋعا، ٴبىر اي، جۇما ىشىندە بولاتىن شارالاردىڭ جوسپارى جايلى اقپارات الادى. ەرتىستىڭ پاۆلودار ٴوڭىرىنىڭ əدەبي كارتاسى – (http://map.pavlodarlibrary.kz،) - بۇل ينتەرنەت جۇيەسىندەگى ەڭ سۇرانىستى ەلەكتروندىق رەسۋرستاردىڭ ٴبىرى. پايدالانۋشىلار وي- پىكىرلەرى نەگىزىندە ستۋدەنتتەر ٴۇشىن پاۆلودار ٴوڭىرىنىڭ əدەبيەتى بويىنشا كۋرستار جۇرگىزىلەدى. «پاۆلودار - قازاقستاننىڭ يندۋستريالدى جۇرەگى» (http: tehno.pavlodarlibrary.kz). قارقىندى يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ ۆەب-رەسۋرسى باعدارلاماسىن ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا جاسالىپ، قالانىڭ كəسىپورىندارى، وبلىستىڭ ىسكە اسىپ جاتقان وندىرىستىك ساياساتى جايلى شۇعىل اقپارات بەرۋگە باعىتتالعان. قاتىناۋعا مۇمكىندىك الىپ، پايدالانۋشى كىتاپتاردىڭ ە - كوشىرمەلەرىن دە پايدالانا الادى. «سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ» ۆيرتۋالدى ەنسيكلوپەدياسى» (http: toraygirov. pavlodarlibrary.kz) جوباسى اقىننىڭ 120 جىلدىق مەرەيتوي قارساڭىنا ارنالىپ جاسالعان. ەنسيكلوپەديا ساندىق جۇيەگە كوشىرىلگەن اۆتورلىق قۇقىق شەڭبەرىندەگى اقىننىڭ شىعارمالارىنان، əدەبيەتتانۋ جəنە تاريحي ماتەريالداردان، بيبليوگرافي- يادان تۇرادى. كىتاپحانانىڭ جۇيەلىك رەسۋرستارى قازاق، ورىس جəنە اعىلشىن تىلدەرىندە تولىقتىرىلادى. جاڭا وقىرمانداردى تارتۋدا، ولارعا جەدەل اقپارات بەرۋدە وتە ماڭىزدى رول اتقاراتىن – facebook، vkontakte، twitter، instagram əلەۋمەتتىك جەلىلەردە كىتاپحانا قىزمەتى كورسەتىلگەن. 2006 جىلدان بەرى مەملەكەتتىك ٴتىل ساياساتى شەڭبەرىندە «تىلدەردىڭ ٴۇشتۇعىرلىعى» مəدەني جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا «ٴتىلتانىم» تىلدەردى ۇيرەنۋ جəنە دامىتۋ رەسۋرستىق ورتالىعى جۇمىس اتقارۋدا. وندا «ٴتىل ونەرى» حالىق ۋنيۆەرسيتەتى، ورىس ٴتىلى ورتالىعى، امەريكاندىق بۇرىش كوپ شارالار ۇيىمداستىرىپ، كەلۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋدا. سوڭعى جىلدارداعى جەتىستىكتەرىمىز – رەسپۋبليكا بويىنشا العاش رەت س.تورايعىروۆ اتىنداعى وبلىستىق كىتاپحانا (2014) وتاندىق رابيس كىتاپحانالىق پروسەستەردى اۆتومات- تاندىرۋ باعدارلاماسى نەگىزىندە – rfid- تەحنولوگياسىن ەنگىزدى. بۇل تەحنولوگيا ودان ٴəرى مودەرنيزاسيالانىپ، ىسكە اسۋدا. يننوۆاسيالىق تەحنولوگيانىڭ ارقاسىندا ەلەكتروندىق وقىرمان بيلەتى جاسالىپ، كىتاپ قورىن وڭدەۋ جۇمىستارى اۆتوماتتى تۇردە ىسكە اسۋدا. قازىرگى تاڭدا كىتاپحاناعا كەلۋشىلەردىڭ 3000–نان استامى ەلەكتروندىق بيلەتتەرگە يە بولدى. بيىل وبلىستىق كىتاپحانانىڭ 120 جىلدىق مەرەيتويى جəنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان كەزەكتى جاڭا يننوۆاسيالىق جوبا ىسكە استى. بۇل «qr- كىتاپحانا «پاۆلودار ٴوڭىرىنىڭ قازىرگى اۆتورلارى» جوباسى جاڭا اقپاراتتىق تەحنو- لوگيالاردى پايدالانۋ نەگىزىندە جاسالعان. «qr-كىتاپحانا...» پاۆلودارلىق اۆتورلارمەن كەلىسىمشارت جاساسۋ ارقىلى ساندىق فورماتقا كوشىرىلگەن باسىلىمداردان قۇرالعان. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشىندە ولكەتانۋ باعىتىندا جاسالعان العاشقى «qr-كىتاپحانا» بولىپ سانالادى. تۋعان ولكەسىن، ونىڭ مəدەنيەتى مەن əدەبيەتىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك تانىتاتىن وقىرماندار، جالپى كىتاپحانانى پايدالانۋشىلارى ٴۇشىن بۇل ۇلكەن سىي بولدى. كىتاپحانادا ۇلى عۇلامالاردىڭ ەسىمىمەن اتالعان «تورايعىروۆ» پەن «سəتبايەۆ» زالدارى وقىرماندارعا قىزمەت كورسەتەدى. بۇندا جەرگىلىكتى اقىندار مەن جازۋشىلار، عالىمدار، ولكەتانۋشىلار، ونەر قايراتكەرلەرىمەن كەزدەسۋلەر، پىكىر تالاسۋلار، ەستە قالارلىق شىعارماشىلىق كەشتەر وتۋدە. əدەبيەت پەن ونەردى سۇيۋشىلەردىڭ رۋحا- ني قارىم-قاتىناسىن ۇيىمداستىرۋ اياسىندا «كىتاپحانا – مəدەنيەت جəنە بوس ۋاقىتتى وتكىزۋ ورتالىعى» باعدارلاماسى ٴوز جۇمىسىن جىل سايىن جانداندىرۋدا. وقىرمانداردىڭ كوركەمدىك تالعامىن دامىتۋ، əدەبيەت، ونەر جəنە مəدەنيەت سالاسىنداعى اقپاراتپەن تانىسۋ شارالارى، تانىمدىق كەشتەر وتكىزىلىپ، كورمەلەر ۇيىمداستىرۋدا. «اينا» گالەرەياسى، «ۆيزيت» əدەبي-مۋزىكالىق قوناقجايى، «ماستەريسا» جəنە ت.ب كلۋبتار جۇمىس جاساۋدا. سونىمەن قاتار، كىتاپحانادا «ايتولقىن» əيەلدەر لەكتورييى جۇمىس ىستەيدى. قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە، وتانسۇيگىشتىككە تəربيەلەۋ، تۋعان ولكە تاريحىن زەرتتەۋ جəنە ناسيحاتتاۋ اياسىندا «ولكەتانۋ» كلۋبى تاريحشىلاردى، مۇراجاي قىزمەتكەرلەرىن، ولكەتانۋشىلاردى جəنە تۋعان ولكەنىڭ تاريحىن قىزىقتىراتىن بارشا قاۋىمدى ورتاقتاندىرادى. تابيعات جəنە قورشاعان ورتاعا ىقىلاسپەن قارايتىن ادامداردى بىرىكتىرەتىن «ەكولوگيا جəنە ٴومىر» باعدارلاماسى – ەكولوگيالىق اعارتۋشىلىق، ەكولوگيالىق مəدەنيەتتى تəربيەلەۋدى جəنە وعان بايلانى- ستى مəسەلەلەردى كوتەرۋدى كوزدەيدى. بۇل جوبا اياسىندا «ناش وچاگ»، «فيالوچكا» كلۋبتارى، «جاسىل əلەم» ەكولەكتورييى جۇمىس ىستەيدى. وسى جوبالار مەن باعدارلامالار شەڭبەرىندە وتكىزىلەتىن شارالار كەلۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋدا ۇلكەن ىقپال ەتەدى. كىتاپحانادا جازعى دەمالىستى بەلسەندى وتكىزۋ ٴۇشىن «قالاداعى دەمالىس» باعدارلاماسى مەن «ارت-كەڭەستىك» جوبالارى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل جوبالاردىڭ ماقساتى مəدەنيەتكە، əدەبيەتكە، ونەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتى، «كىشى» وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك پەن پاتريوتتىقتى تəربيەلەۋ، پاۆلودار ٴوڭىرىنىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋ. «قالاداعى دەمالىس» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە مەكتەپ وقۋشىلارىنا، ستۋدەنتتەرگە، جالپى جازدا كىتاپحاناعا كەلۋشىلەرگە جىل سايىن «پۋتەشەستۆيە مەچتى: سترانى ميرا» ۇلكەن تاقىرىپتى كورمە بەزەندىرىلىپ، كوپشىلىك شارالار ۇيىمداستىرىلىپ وتىرادى. «ارت-كەڭەستىك» جوباسى پاۆلوداردىڭ جاستارى ٴۇشىن ۇلكەن شىعارماشىلىق جول اشۋعا زور ىقپال ەتەدى. جوبا شەڭبەرىندە شە- بەر-سىنىپتار، پوەتيكالىق تەاتر، اكتەرلىك شەبەرلىك، بۋككروسسينگ، كورمەلەر جəنە ت.ب. شىعارماشىلىق جۇمىستار ۇيىمداستىرىلىپ وتىرادى. 120 جىل بويى وبلىستىق كىتاپحانا پاۆلودار ٴوڭىرىنىڭ رۋحاني جəنە مəدەني ٴومىرىنىڭ كەڭەستىگى بولىپ كەلەدى. كىتاپحانادا əرقاشان əدەبي-مۋزىكالىق كەشتەر، كىتاپ كورمەلەرىنىڭ تۇساۋكەسەرلەرى، جەرگىلىكتى قىلقالام شەبەرلەرىنىڭ كورمەلەرى، كەزدەسۋلەر، جۋرناليستەر مەن جازۋشىلاردىڭ مەرەيتويلارى وتەتىن ناعىز əدەبي شاڭىراققا اينالدى. كىتاپحانانىڭ 120 جىلدىق مەرەيتويى ەلىمىزدىڭ تəۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ساي كەلدى. تəۋەلسىزدىك جىلدارى وبلىستىق كىتاپحانا كوپ جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىپ، قوعامدا ەرەكشە رول اتقاراتىن ۇلكەن مəدەني مەكەمەگە اينالدى. پاۆلودار ٴوڭىرىنىڭ اعارتۋ، عىلىم مەن مəدەنيەتىنىڭ دامۋى ٴۇشىن ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن كىتاپحانا ۇجىمىنىڭ ۇلەسى وتە زور.

ماييا يساكايەۆا، س.تورايعىروۆ اتىنداعى وبلىستىق كىتاپحانانىڭ كىتاپحانالاردى دامىتۋ ٴبولىمىنىڭ سەكتور باسشىسى

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!