نۇرجان التايەۆ: قازاقستاننىڭ حالال حابقا اينالۋىنا اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆتەرى ىقپال ەتەدى ەكسكليۋزيۆ

ەلوردادا قازاقستان-بiرiككەن اراب امiرلiكتەرiنىڭ بيزنەس فورۋمى ٴوتتى. جيىندا ەلىمىزدىڭ بولاشاقتا اراب ەلدەرi ٴۇشiن حالال حابقا اينالۋ مۇمكiندىگى ايتىلعان بولاتىن. «اتامەكەن» قر ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى باسقارما ٴتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى نۇرجان التايەۆ baq.kz تiلشiسiنە بەرگەن سۇقباتىندا قازاقستاننىڭ حالال نارىقتى «باعىندىرۋىنا» اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆتەرى ىقپالىنىڭ زور ەكەنىن ايتتى.

«قازاقستان مەن شەت مەملەكەتتەردى اۋىل شارۋاشىلىعى ونiمدەرiمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇمىسىندا ەلىمىزدە قۇرىلىپ جاتقان كووپەراتيۆتەردiڭ ىقپالى، ۇلەسi زور. كووپەراتيۆتەردi قۇرعان كەزدە ٴبىز نەگىزگى بiرنەشە ماسەلەگە كوڭىل ٴبولۋىمىز ٴتيىس. بiرiنشiدەن، ٴوزiمiزدىڭ وڭدەۋ كاسiپورىندارىمىزعا ٴمان بەرۋ كەرەك، ويتكەنi ولارعا كوبiنە شيكiزات جەتپەي قالادى. ەكiنشiدەن، ەكسپورت ماسەلەسى نازاردا بولۋى قاجەت. ماسەلەن، شىعىس قازاقستان وبلىسىندا ارا بالى ونiمدەرiن شىعاراتىن فەرمەرلەرمەن بiر ۇلكەن كووپەراتيۆ قۇرىلدى. قۇرامىنا 1400 فەرمەر كiرگەن كووپەراتيۆ جىلىنا 5 مىڭ توننا ارا بالىن وندiرمەك. ونداي ٴونiم كولەمiمەن كەز كەلگەن ەلگە ەكسپورتقا شىعۋعا بولادى. بۇل كووپەراتيۆ قىتاي نارىعىنا شىعۋ ماقساتىمەن قۇرىلعان ەدى. بiر-ەكi اپتا بۇرىن قىتاي مەن قازاقستان اراسىندا كەلiسiمشارتقا قول قويىلدى. ەندi ارا بالى ٴۇشىن قىتاي نارىعى اشىق. بiز وسىنداي كووپەرتيۆتەردi قوي ەتiن، سيىر ەتiن، جاسىمىقتى جانە تاعى سول سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ٴوندىرىپ، ەكسپورتتاۋ ٴۇشiن قۇرۋىمىز كەرەك»، - دەيدى نۇرجان التايەۆ.

پالاتا وكىلىنىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا اراب بيزنەسمەندەرi ەلىمىزدەن 500 مىڭ توننا جاسىمىق ساتىپ الۋعا دايىن. ولار وسىنشا كولەمدەگى جاسىمىققا تاپسىرىس بەرگەن ەكەن. ال قازاقستاندا جىلىنا بار-جوعى 100 مىڭ توننا جاسىمىق وندىرiلەدi. بiرiككەن اراب امiرلiكتەرiن ٴىرى كولەمدەگى جاسىمىقپەن قامتاماسىز ەتۋ ٴۇشiن وسىنداي ۇلكەن كووپەراتيۆتەر قۇرۋ كەرەك.

«جاسىمىققا دەگەن سۇرانىس وتە كوپ. قازiر جاسىمىق وندiرەتiن قازاقستاندىق كاسiپكەرلەردiڭ بارلىعى ونى تۇركياعا جوعارى باعاعا ساتىپ جاتىر. بiرiككەن اراب امiرلiكتەرi ۇسىنىپ وتىرعان باعا دا تيiمدi. بiراق، بiزدە قازiر ونداي ۇلكەن كولەم جوق. دەگەنمەن، فەرمەرلەر كەلەسi جىلى اۋقىمدى مولشەردە جاسىمىق وندiرۋگە ىنتالانىپ وتىر»، - دەدى التايەۆ.

نۇرجان التايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان مەن بiرiككەن اراب امiرلiكتەرiنiڭ تاۋار اينالىمى شامامەن 3 ملرد دوللاردى قۇرايدى جانە بۇل اسا ۇلكەن كورسەتكiش ەمەس، ونى ۇلعايتۋ كەرەك. سونداي-اق، قازiر قازاقستاندىق وندiرۋشiلەر قىتاي نارىعىنا عانا جىلىنا 50 مىڭ توننادان استام ەت ەكسپورتتاۋعا دايىن. بۇل سالىستىرمالى تۇردە از. قازاقستان مال شارۋاشىلىعىن ٴارi قاراي دامىتا بەرسە، ودان دا كوپ ٴونiم ەكسپورتتاي الادى.

«بiزدiڭ ٴونiم ٴوندiرۋ رەسۋرسىمىز ٴالi تولىعىمەن جۇزەگە اسقان جوق. مىسالى، قازiرگi تاڭدا ٴباا-نiڭ iشكi نارىعىنىڭ باسىم بولiگi يمپورتتىق ەتپەن قامتاماسىز ەتiلەدi. ال تۇتىنۋ كولەمi بولسا، تۇراقتى تۇردە ارتىپ كەلەدi. مىسالى، اراب امiرلiكتەرi 2015 جىلى 800 ملن دوللار سوماسىنا 154 مىڭ توننا ەت يمپورتتاعان. بۇندا ٴوزارا ىنتىماقتاستىقتىڭ الەۋەتi زور. جالپى، بiزدiڭ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا مۇمكiندiگiمiز وتە مول. ەلiمiزدە 220 ملن گەكتار اۋىل شارۋاشىلىعى جەرi بار. مال وسiرۋگە قولايلى سۋلى جەر اۋماعى 112 ملن گەكتاردى قۇرايدى. بiزدە مال شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ الەۋەتi شەكتەلمەگەن. تابيعي جايىلىم جەرلەر بۇكiل ەل اۋماعىنىڭ شامامەن 70 پايىزىن قۇرايدى. وسىنداي جايىلىمدا وسكەن مال ەكولوگيالىق تازا ٴونiم وندiرۋگە مۇمكiندiك بەرەدi. ال تازا ٴونiم بiزدە عانا ەمەس، بۇكiل الەمدە سۇرانىسقا يە»، - دەدi «اتامەكەن» ۇكپ باسقارما ٴتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى.

ماسەلەن، حالال ونiمدەر نارىعى - الەمدە قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان نارىقتاردىڭ بiرi، دەيدi التايەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، اتالعان نارىق كولەمi 33 ملرد دوللاردى قۇرايدى. قازiرگi تاڭدا يسلام دامۋ بانكi جوبا جاساپ جاتىر. جوباعا سايكەس، قازاقستان بولاشاقتا اراب ەلدەرi ٴۇشiن حالال حابقا اينالۋى مۇمكiن.

اتاپ وتسەك، ەلوردادا وتكەن قازاقستان-بiرiككەن اراب امiرلiكتەرiنىڭ بيزنەس فورۋمىندا ەكى ەلدىڭ جۇزدەگەن ٴىرى كاسىپكەرى باس قوستى. جيىندا قوس مەملەكەتكە دە ٴتيىمدى بولاتىن بيزنەس يدەيالار ايتىلىپ، جوبالار قارالدى. قازاقستان مەن بiرiككەن اراب امiرلiكتەرiنiڭ بيزنەس كەڭەسi قۇرىلىپ، ەكى ەل اراسىندا ٴبىرقاتار ماڭىزدى قۇجاتقا دا قول قويىلدى.

نۇرجان التايەۆتىڭ ايتۋىنشا، بيزنەس فورۋمدا نەگىزگى ەكi ماسەلە قارالدى.

«بiرiنشiدەن، ارابتار ەلiمiزدiڭ تاماق ونەركاسiبiنە جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ونiمدەرiنە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر. ولار قاۋiپسiز بولعاندىقتان قوي ەتi، سيىر ەتi، تۇيە مەن تۇيە ٴسۇتi، بيداي، جاسىمىق، ٴداندi داقىلدار، ٴداندi-بۇرشاقتى داقىلدار، ۇن سياقتى ونiمدەرىمىزگە ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا. بولاشاقتا ولاردى ەكسپورتتاۋ كوزدەلىپ وتىر. جيىن اياسىندا وسى ماسەلەلەر بويىنشا ەكi جاقتى كەزدەسۋلەر وتكىزiلدى. قوس مەملەكەت بiر-بiرiنەن الىستا ورنالاسقاندىقتان لوگيستيكا جاعى دا قاراستىرىلدى. ماسەلەن، قازiر ەلiمiزدەن امiرلiكتەرگە ونiمدەر جەتكiزiلiپ جاتىر. وتكەن جىلى قازاقستان كاسiپكەرلەرi باا-گە قوي تاسىمالداۋدى باستاعان بولاتىن. امiرلiكتەرگە تiرi قويلار ۇشاقپەن جەتكiزiلiپ جاتىر. دۋبايدا بiر توقتىنىڭ باسى 250 دوللار، تەڭگەگە شاققاندا 80 مىڭ تەڭگە تۇرادى. بiز ەندi قويدى تiرi قوي رەتiندە ەمەس، وڭدەلگەن ەت رەتiندە تاسىمالداۋىمىز كەرەك»، - دەيدى پالاتا وكىلى.

ەكiنشiدەن، قازاقستانعا ينۆەستيسيالاردى تارتۋ ماسەلەسi ٴسوز بولدى، دەيدى التايەۆ. سەبەبi قازاقستاننىڭ جانىندا – قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراسياسى سياقتى ۇلكەن نارىقتار بار. سوندىقتان، ارابتار ەلiمiزگە قارجى ينۆەستيسيالاپ، ٴوندiرiس اشىپ، كورشiلەس نارىقتارعا شىعارۋدى كوزدەپ وتىر. اراب مەملەكەتى قازاقستاندى قىتاي مەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق نارىعىنا جول اشاتىن ەل دەپ قاراستىرادى.

«قازiر قازاقستان مەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ بiرلەسكەن كاسiپورنى دا، تارتىلاتىن ينۆەستيسيا كولەمi دە از، سولاردى بارىنشا ۇلعايتۋ كەرەك. بۇل ٴۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن دامىتۋ قاجەت. ال وسى سالانىڭ وركەندەۋىنە ەلىمىزدە قۇرىلىپ جاتقان كووپەراتيۆتەردىڭ ىقپالى زور دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەيدى نۇرجان التايەۆ.

بۇل رەتتە، 2017 جىلدىڭ قاڭتارىندا قر پرەزيدەنتi نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بiرiككەن اراب امiرلiكتەرiنە iسساپارمەن بارعانىن ەسكە سالا كەتكەن ٴجون بولار. سول كەزدە باا-دە بيزنەس فورۋم ٴوتiپ، ونىڭ ناتيجەسiندە اراب بيزنەسمەندەرi قازاقستانعا قىزىعۋشىلىق تانىتقان ەدى. ەندى بيىلعى جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا اراب ەلىندە تاعى بiر فورۋم وتپەك. وعان قازاقستاندىق كاسىپكەرلەر دە قاتىسادى.

اتاپ وتەيىك، قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن وركەندەتۋ ٴۇشىن كووپەراتيۆ قۇرۋ جولىن تاڭدادى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 2017-2021 جىلدارى 500 مىڭنان استام جەكە ٴۇي شارۋاشىلىعى مەن شاعىن فەرمەرلەردى كووپەراتيۆتەرگە تارتۋعا جاعداي جاساۋدى تاپسىرعان ەدى. قر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، قازىرگى تاڭدا وسى سالادا جۇمىستار جوعارى قارقىنمەن جۇرگىزىلىپ جاتىر.

قىمبات ەلتايقىزى

ٴبىزدىڭ telegram-پاراقشامىزدا قازاقستاننىڭ ماڭىزدى جاڭالىقتارى. جازىلىڭىزدار!